s

Glosario

Voces do S
[últ. rev.: 23/03/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
sa pron. pos. f. átono de P3 Cf. sua
3.13 se me Deus ou sa mesura non val, / defenson outra non tenh’eu por min||3.20 se por én sanha tal / filhou de mí e me sa mercee fal, / ai eu, cativo, e por que naci?||23.41 como se sol do seu / omen nembrar, depois sa mort’, alguen||65.32 e, se o fezerdes, ja foi moller / que xe pensou de sa alma peor||84.17 máis per sa morte sabera||85.20 log’averian a querer / mui máis sa morte ca ‘tender||86.5 aqueles que non an seu ben / e que teen atal razon: / que poden sa coita perder||87.17 se non é sa sennor atal / que lle queira valer por én||92.5 sennor con que pode falar / en lle sa coita descobrir||119.8 E eles, ... / desejan sas terras assi / que non dormiron muit’á i||123.5 e quen sa linnagen quer ben / tenn’eu que faz dereit’e sén||146.13 e non tenn’eu que é torto nen mal / d’amar ome sa sennor natural||149.2 Pois non ei de Dona ’Lvira / seu amor, e ei sa ira / esto farei, sen mentira, / pois me vou de Santa Vaia||171.10 e, pois me tever i / en sa prison, sempre eu esto direi: / ... ||182.6 nen sabe sa morte temer||231.7 Fal’eu da sa bondade e do seu sén||232.3 Se soubess’ora mia senhor / que muit’a mí praz d’eu morrer / ante ca sa ira temer||234.3 por saber / do que ben serve e non falec’en ren / a sa sen[h]or||234.11 se mesura da sa sen[h]or non fal||250.6 se soubess’el quan pouc’eu daria / por sa sanha, non s’as[s]anharia||263.4 longe viver de sa sennor||272.4 levei-os d’u veian sa sennor||275.4 con quen ousasse en sas coitas falar||277.24 se Deus mi-a mostre como a ja vi / seendo con sa madre en un estrado!||291.3 ca ja u sa senhor non vir / non dormirá||312.5 Por amor de Deus, quen o vir diga-lle que sa prol sera / de me veer||359.16 E en al deverian a falar, / que seria máis sa prol||360.19 eu ben falarei da sa fremosura / e de sabor||391.17 E tenno que fazen mal sén / quantos d’amor coitados son / de querer sa morte||398.2 [C]uidou-s’Amor que logo me faria / per sa coita, o sén que ei, perder||398.24 pois que alguen acabou sa perfia||399.20 E a quen muito trem’o coraçon / nunca ben pod’acabar sa razon||429.11 pois i / for, veerei sa irmana||444.3 Pero eu vejo aqui trobadores, / ..., / que troban d’amor por sas sennores||454.16 e filhar-lh’-ei a maior / sa cadela, polo can||458.10 que do que me furtou foi cobri-l[o] a sa capa||458.16 ca non furtar cõel[h]os / e panos dos cristãos meter so [a] sa capa||466.7 nen atan coitado / foi eno mundo por sa senhor / omen que fosse nado||468.12 estando en sa pousada||468.21 e en sa prol nunca me vós faledes||473.1 Falavan duas irmanas estando ante sa tia||477.3 e con sas calças velhas de branqueta||479.2 Joan Rodriguiz foi esmar a Balteira / sa midida per que colha sa madeira||479.2 Joan Rodriguiz foi esmar a Balteira / sa midida per que colha sa madeira||480.13 u jaz seu padr’e sa madr’outro tal||483.17 e non quis ende dar / ũu s[ol]do pera sa alma quitar / sequer do que lhi avia emprestado||484.3 tan gran sabor ouve d’ir a sa terra / que log’enton por adail filhou / seu coraçon||486.2 Cirola oi andar-se queixando / de que lhi non d[av]an sas quitações||486.3 mais, des que oi ben sas razões / [e] ena conta foi mentes parando||486.18 e achei que avia / de todo ben sa quitaçon levada||490.6 por que se devan deles a pagar / sas senhores||490.24 ou quiça o fazen por delivrar / sas bestas, se fossen acevadadas||491.10 por quant’eu sa fazenda sei||493.1 Dominga Eanes ouve sa baralha / con ũu genet’e foi mal ferida||493.13 mais [pel]o cavaleiro, / per sas armas e per com’er’arteiro, / ja sempre end’ela seera sinalada||494.2 e a sa terra foi guardar dinheiros||494.5 [e] a sa terra foi comprar erdade||494.17 e a sa gente non dava pan coito||494.23 per quant’agora sei de sa fazenda||494.26 e a sa terra foi bever-los vinhos||494.32 e a sa terra foi roubar cabritos||494.35 e a sa terra ar foi armar manto||494.38 O que da guerra se foi con gran medo / contra sa terra, espargendo vedo||512.2 Un tal ome sei eu, ai ben-talhada, / que por vós ten a sa morte chegada||527.15 se mi a sa gran mesur’a [mí] non val, / julgar-m’-á por én por traedor seu||541.8 Pero que troban e saben loar / sas senhores o máis e o melhor / que eles poden||597.9 e, per quanto de sa fazenda sei, / tod’este mal é por esta razon: / ... ||629.3 ũa peça d’unt’anelho / con que untas[s]e sa peça / toda||633.5 ca de quanto ben na sa face vi / ven end’, amigos, tanto mal a mí||633.8 [D]a sa bondade e seu prez mui loado / e sa mesura nen do seu bon sén / non mi ven mal||633.9 [D]a sa bondade e seu prez mui loado / e sa mesura nen do seu bon sén / non mi ven mal||633.12 mais d’outro mui gran ben / que eu, amigos, polo meu pecado / na sa fremosa face conhoci||633.19 por qual doaire (...) / na sa face fremosa conhoci / con gran beldade, amigos||640.5 ca sabe ben que nunca perderá / esta coita, ca non quer sa senhor||672.2 e, ment[r]’eu en sa prison / for, non veerei meu amigo||693.14 rog’el a Deus que lhi dé meu perdon / ou sa morte||735.2 sa voz manselinha fremoso dizendo / cantigas d’amigo||735.5 sa voz manselinha fremoso cantando / cantigas [d’amigo]||773.17 dé-lhi sa cinta se lhi dar quiser||827.8 El me cuidava tal preit’a trager, / per sas juras, que lho foss’eu parcir||827.14 E máis de cen vezes lhi perdoei / per sas juras e achei-m’end’eu mal||886.5 d’ir om’en tal logar viver / u nunca veja sa senhor||888.13 vej’avoleza, / maleza, / per sa soteleza / o mundo tornar||889.4 ca sa mesur’e seu mui bon falar / e seu bon sén e seu bon parecer / tod’é meu ben||918.5 sen sa ajuda e sen seu dinheiro / fostes ala matar un cavaleiro||950.7 De sa madre sei ũa ren: / ... ||952.15 Mal sén é per-desasperar / ome de mui gran ben aver / de sa senhor||956.17 E ja eu muitos namorados vi / que non davan nulha ren por aver / sas senhores mal||956.24 amei sa prol muito máis ca de min||961.15 [E] sa bondad’e seu bon parecer / mi faz a mí mia senhor tant’amar||968.21 en sa prison quer’entrar||973.14 a sa beldad’ést’a maior / daquela que desejarei / [e]nos dias que vivo for||974.32 nen vi a sa malada, / que con ela sol ben estar / e meu mal lhi diria||974.35 e meu mal lhi diria, / ca esta é sa privada||977.2 Ai amiga, tenh’eu por de bon sén / tod’omen que sa senhor gran ben quer||991.12 e quen sas manhas ben cousir / pode jurar, ... / que toda-las Deus acabou||1004.23 E, pois m’el quer, com’oides dizer, / de sa fala non ei ren que temer||1005.9 – Ai mia filha, entenderá quen-quer / que vos teedes por el sa razon||1010.8 ca de sa prol i ren non falarei||1033.9 ca mi ven gran mal / de sa fala||1033.13 Sempre mi pesa con sa companha||1036.1 Voss’amigo quer-vos sas dõas dar||1036.5 se lhi filhardes sas dõas ou al, / que diredes por lhi non fazer ben?||1037.8 E quen ben qu[is]er seu tempo passar, / u é con sa senhor, non dorme ren||1045.6 fara-mi Deus ben se mi-o adusser, / e sas doas dé-as a quen quiser||1048.6 ca, se souber com’eu por el morri, / sera mui pouca sa vida des i||1058.20 E leixa-m’ela de mi ben fazer, / mais non me leixa en sas coitas viver||1110.24 d’alguen se doeria sa senhor||1118.1 A sa vida seja muita, / deste rei de Portugal||1119.11 nunca pois de sa morte trobaron||1119.18 matar-se devian con sas mãos / porque perderon atan bõo senhor||1237.45 do rafec’ome que sa comunal / non quer servir||1249.8 El quis comprir sempre seu coraçon / e soub’assi sa fazenda trager||1277.8 A moça ben parecia / e en sa voz manselinha / cantou||1293.3 disseron-mi que sa coita sempr’avanta / por mí||1313.5 des que el vira ũa sa senhor / ir d’u el era, fora sofredor / de grandes coitas no seu coraçon||1313.15 Da sa tristeza ouv’eu tal pesar / que foi a el e preguntei assi / en que coidava||1316.6 Vedes quant’an / el e aquesta sa molher: / ... ||1316.20 «Per com’estan, / el e aquesta sa molher / an-no mester, an-no mester!»||1322.16 pois que certa for / de qual juiz ena sa casa ten||1331.2 Pois cata per u m’espeite / con sas razões d’engano||1335.12 ca maestr’Ali jura per sa fe / que ja d’Alvar Rodrig[u]iz certo é / que fod’o mouro como fode outr’ome||1337.2 En tal perfia, qual eu nunca vi, / vi eu Don Foan con sa madr’estar||1337.18 poi-lo ela por sa prol assi ten||1340.16 E ja de grado el renunçaria / sas ordĩis||1342.24 conven que leix’a cura e atenda / a capelan igual da sa pessoa||1344.4 al m’er fez con sa perfia||1344.16 ao demo encomendo / que o aja en sa comenda||1344.31 sempre vaa / sa fazenda en ponto mao||1346.8 E foi-s’el morar a França / e desemparou sa terra||1346.10 mais-la coit’á de sa madre / porque ficou a seu padre / del no coraçon a lança||1347.23 Quen tal jogo quer jogar / con sa mai vaa jog[u]etar||1348.18 Quand’el-rei sal de Todela, estrẽa / ele sa ost’e todo seu poder||1355.5 que ja lh’ogano rengeu ant’el-rei / ao zevron e pois ante sa esposa||1357.3 Enmentar quer’eu do brial / que o infançon por Natal / deu a sa molher||1360.22 en dia de sa voda||1375.4 e, pois assi per vós son vençudos, / busquen per al servir sas senhores||1377.19 ca diz agora sa molher / que este mercado non quer / caber||1387.9 E, pois a dona Caralhote viu / antre sas mãos, ouv’én gran sabor||1389.5 achei sas mentiras, ... / e sa repost[e] e seu pousadeiro||1389.6 achei sas mentiras, ... / e sa repost[e] e seu pousadeiro||1389.18 dá-lhis mentiras, ... / a seus cavaleiros por sa soldada||1390.19 ca lhi queria leixar seu aver / e sa erdad’;...||1398.8 Esto fez el per ũa sa senhor / que quer gran ben||1398.15 E non á ja de sa morte pavor||1398.16 se non, sa morte máis-la temeria||1398.17 mais sabe ben, per sa sabedoria, / que viverá des quando morto for||1403.11 pis[s]a que compra pouco lhe dura, / sol que a mete na sa pousada||1408.4 e sa mesura toda é entença||1411.15 Sempre De[u]s por sa vida rogarei||1411.18 pois deles todos tant’amor filhamos / en sa terra quanto vos eu direi||1424.1 Don Estevan fez[o] sa partiçon / con seus irmãos||1425.16 E, pois el-rei de vós é tan pagado / que vos seu ben e sa mercee faz||1430.28 e sei / per aquest’a sa fazenda daquestes||1432.17 pero que sa entençon de ti falava||1434.2 Joan Garcia tal se foi loar / e enfenger que dava [de] sas doas||1434.23 E o vilão que trobar souber, / que trob’e chame «senhor» sa molher||1438.2 Es[s]’é sela muito dura / e dana sa pregadura||1438.9 Ja sa sela vai usando||1446.4 porque lhe dizen que é malfeitor / na sa terra||1446.9 por én quer ir sa guarida buscar / con gran despeit’en terra deserta||1449.11 As que son d’ũa natura / junta[n]-s’a certas sazões / e fazen sas criações||1449.20 esto é sa dereiteza||1452.4 Ant’a sa pousada, / en sai’apertada||1462.7 E trage tenda e trage manjar / e sa cozinha, u faz seu jantar||1467.19 mais está-xe en sa perfia / én pojando cada dia||1468.9 e pois non ousass’ir / u ést’aquela que sa vida ten / en seu poder||1472.8 E ali logo, u sa lide avolver, / verran-vos deles deante colpar||1474.3 [se] podesse guisar / da sa mort’e se ben maenfestar||1475.3 e acabou assi sa romaria / com’acabou a do frume Jordan||1477.4 e viu a ũa delas as olheiras / de sa companheira||1482.2 Dizen que ora chegou Don Beeito / muit[o] alegre pera sa molher / con sas merchandias de Mompiler||1482.3 Dizen que ora chegou Don Beeito / muit[o] alegre pera sa molher / con sas merchandias de Mompiler||1482.10 E por ũu destes nossos miradoiros / veo aqui ben guisado esta vez / con sas merchandias que ala fez||1484.5 E, pois que ouveran ja feita sa voda, / cuspiron as donas||1486.4 polas oitavas de Natal / ia por sa missa oir||1486.8 A dona, mui de coraçon, / oira sa missa enton||1489.1 Sedia-xi Don Belpelho en ũa sa maison, / que chaman Longos, ond’eles todos son||1489.32 sa catadura semelh’a d’un jaian||1489.45 sa lança torta d’un ramo de cerdeira||1491.5 e pareceo o Sarilho con sa sela de badana||1496.16 quando da sa casa sal||1497.18 ben esmolou en sa vida quen deu Santaren ao conde||1498.5 e, per quant’eu de sa fazenda sei, / ..., / non vee cousa ond’aja sabor||1505.2 Joan Nicolas soube guarecer / de mort’un om’assi per sa razon||1509.4 e sa maeta e quanto tragia / pôs cabo de sí||1517.6 o infançon, cada que quer, / vai-se deitar con sa molher||1517.10 des i ar quer sa molher ben / e ja sempr’i filhos fara||1519.2 A Don Foan quer’eu gran mal / e quer’a sa molher gran ben||1519.5 ca, des quand’eu sa molher vi, / se pudi, sempre a servi||1522.13 Posfaçavan d’encolheito / e de vil e d’espantoso / e en sa terra lixoso||1523.16 E, pois que ben seus pecados catou, / de sa mort’ouv[e] ela gran pavor||1529.19 u sa gente del desasperou||1530.25 Non acharedes en toda Castela, / ..., / melhor ventrulho nen melhor morcela / do que a ama con sa mão faz||1536.13 As sas minguas maas son de pagar, / mais quen lhas poderia ja cobrar?||1537.1 Pôs conta el-rei en todas sas fronteiras / que nen en vilas nen en carreiras / que non cómian galinhas na guerra||1552.15 E, pois el sa fazenda tan mal cata / contra elas||1554.18 pois el pode per enquisas põer / como lha viron criar e trager / en cas sa madr[e]||1562.4 ca lhi foron queimar / en sa natura ja ũa vegada||1565.5 Quen a veer quiser ao serão, / Maria Perez, lev’alg’en sa mão||1573.7 Deitou un frad’a pacer sas bestas, que comprara||1575.13 e as sas rẽes sempre magra[s] son||1575.22 Non vos cantarei máis eu sas feituras||1576.12 e non pensamos / quan pouco sa requeza logr’o caneno||1585.6 e disse-mi agora un cavaleiro / que o leixara eire, ... / seer ant’a sa porta guarid’e são||1585.23 e, por sa molher, que i non chegava, / non no ousavan changer seus vassalos||1588.11 e en máis de ce[n] logares a veran / deitar, mais pouco é i sa ficada||1590.3 e foi con eles sa vaca encetar||1590.6 e Don Fagundo quer-s’ora matar / porque matou sa vaca ocajon||1590.15 ca, se cuidasse sa vac’a perder, / ante xe dera a sí no [quinhon]||1592.6 e demais foi criado de sa madre||1601.2 Trag’agora Marinha Sabugal / ũa velha que adusse de sa terra||1607.13 ca en sa prison / and’eu e dela non m’ei d’emparar||1609.3 como faz ome con coita d’amor / e por estar melhor con sa senhor||1616.6 Des que lh’eu vi o peito / branco, dix’aas sas servas: / ... ||1618.1 Dis[s]e ũu infante ante sa companha / que me daria besta na fronteira||1620.24 nen perça ren per mingua / en sa ajuda||1621.13 ca o non ten, / se lho non dá, por sa mesura, alguen||1625.14 Mui ledo seend’, u cantara seus lais, / a sa lidiça pouco lhi durou||1625.15 e o espet’en sas mãos filhou||1631.3 e en sas feituras falar / quero eu come namorado||1632.1 Por Don Foan en sa casa comer / quer ben quer mal, que á i d’adubar?||1632.8 Por en sa casa comer com’el quer, / quer ben quer mal, que á d’adubar i?||1632.15 Por el comer en sa casa||1632.22 Quen en sa casa comer non usou||1635.11 per como guardan sas armas de mal / cada un deles||1637.2 Don Afonso Lopez de Baian quer / fazer sa casa se el pod’aver / madeira nova||1652.18 o demo lev’o que lhi val / sa requeza de máis||1657.18 e por est’avemos sabor / de lhi sas cantigas cantar||1659.2 Martin de Cornes vi queixar / de sa molher a gran poder||1663.1 Quen a sa filha quiser dar / mester con que sábia guarir / a Maria Doming’á d’ir||1663.9 ca me lhi vej’eu ensinar / ũa sa filha e nodrir||1663.10 e quen sas manhas ben cousir / aquesto pode ben jurar: / ... ||1663.16 E quen d’aver ouver sabor / non ponha sa filh’a tecer / nen a cordas nen a coser||1676.2 Joan Baveca e Pero d’Ambrõa / começaron de fazer sa tençon||1679.2 Un cavaleiro, fi’-de clerigon, / que non á en sa terra nulha ren

fazer sa fin 'morrer'. Cf. fazer bõa fin
1341.20 diz que sabe que o pod’ensarrar / en tal logar u conven d’atender / atal morte de qual morreu Merlin, / u dara vozes fazendo sa fin
ir-se de carreira sa via 'marchar, partir'
345.3 e vai-s’ora de carreira sa via, / e sempre mi assi mente e non á de mí vergonha
ir(se) savia 'marchar, irse, partir'
790.6 e pero lh’eu dixi, quando s’ia, / que sol non se fosse, foi sa via||1400.11 E disse-m’ela daquesta maneira / com’eu a vós direi, e foi sa via||1509.21 e, como x’era de mal sabedor, / fodeu-a tost’e foi logo sa via||1577.5 al- / çou rab’e foi sa via a Portugal
179.6 e fui-s’ela sa via, / e fiquei eu, que mal dia naci!||648.1 Disse-mi a mí meu amigo, quando s’ora foi sa via, / que non lh’estevess’eu triste e cedo se tornaria||888.53 quand’alegria / vevia / no mund’e fazia / muit’alg’e prazer, / foi-se sa via||1146.15 Foi el fazer noutro dia / oraçon a San Servando / por sir ja d’aqui sa via||1253.2 Ai madr’, o que ben queria / foi-s’ora d’aqui sa via||1569.21 mais perde o rein’e vós perdedes i, / os que sen el ficaredes aqui, / pois que s’el for d[e] Espanha sa via||1569.25 ca rei do mund’é se se vai sa via!
tornar sa via 'regresar ao camiño'
1404.5 e el[e] tornou logo sa via / con dous cães grandes que tragia

per sa conta loc. adv. mod. 'á súa conta'
1336.10 Ca, se vos el quer fazer entendente / que vos serviu sen outra encoberta, / per sa conta, ... / ..., / certa resposta deve a levar / de vós