t

Glosario

[últ. rev.: 10/05/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
trager ~ [trazer] v. tr.
1. 'traer, levar'
5.15 Oi nos devemos [a]legrar / deste escudo que Deus aqui / troux’, ...||294.6 e, se vou u vos vej’e quand’a vós eu vejo, / vejo eu i quen trage mia mort’e mia vida||461.35 E por esto [vos] chamamos nós «o das duas espadas», / porque sempre as tragedes agudas e amoadas||471.4 e na fala que fezestes / perdi eu do que tragia||478.21 mais tragerei ũu dormon / e irei pela marinha / vendend’azeite e farinha||491.3 Ao daian de Calez eu achei / livros que lhi levavan da Beger, / e o que os tragia preguntei / por eles||491.24 manda-os ante sí todos trager||492.8 O que levou os dinheiros / e non troux’os cavaleiros||493.15 E aquel mouro trouxe con o veite / dous companhões en toda esta guerra||544.13 ca verdadeiramente des enton / non trago mig’aqueste coraçon / nen er sei de min parte nen mandado||551.9 Ela tragia na mão / un papagai mui fremoso||564.11 Quen vos foi aqui trager / pera m’irdes destorvar / du dig’aqueste cantar / que fez quen sei ben querer?||589.4 e com’ousará catar estes meus / olhos se o Deus trouxer per aqui||616.9 e, u vos Deus quis trager, / que vos vejo, folgarei / e veerei de min prazer, / pois ve[jo quanto ben ei]||1045.8 – Disseron-mi ora, se Deus mi perdon, / que vos trage dõas de Portugal||1045.15 e partid’as dõas que trage ben||1100.21 E, se veess’outra, que lhi diria / se me dissesse ca “per vós perdi / meu amig’e doas que me tragia”?||1218.2 ca el non mi tolhe a coita que trago no meu coraçon||1298.11 Com’eu senneira en Vigo manno / e nullas gardas migo non trago||1316.10 mais, pois que os tragedes vós / a vender, é per seu talan?||1323.5 que a min razon parece / de trager, por seu Pedrolo, / o filho d’outro no colo||1348.7 mais, se Deus trag’o senhor de Monçon, / ben mi cuid’eu que a cunca lhis varra||1351.4 Mentia, / ca Joan Joanes o acharon / e tomaron-lhi quanto tragia||1360.7 Maa sela tragedes, / por que a non odedes?||1362.4 non and’encavalgado / nen trag’el selegon / nen sela, mal pecado||1362.7 ca ja non trag’a sela / de que riiu a bela||1363.11 Des oimais non tragerei esteos / nen [os] arções, se mi valha Deus, / e vencerei os enmiigos meus||1373.8 e lhi dissesse, / e pois pouco valvess’e / non desse / ren, que non trouxesse / leit’en cas d’el-rei||1373.14 faz leito dourado / depos sí trager||1382.2 Con alguen é ‘qui Lopo desfiado, / a meu cuidar, ca lhi viron trager / un citolon mui grande sobarcado / con que el sol muito mal a fazer||1385.16 Siquer meaçan-vos agor’aqui / por este mouro que vosco tragedes||1399.10 Ca eu nen un dinheiro non tragia||1404.6 e el[e] tornou logo sa via / con dous cães grandes que tragia, / que na porta m’ouveran de matar||1409.6 se é viv’o meu amigo, / que troux’a mia touca sigo||1410.4 se aca del travaren por peage, / como non trage dinheiro nen uu, / non lhi vaan [e]na capa travar / nen o assanhen||1425.21 nunca de vós devedes a partir / un ome que vos trag’acompanhado||1427.21 cuidades dos colhões, que trag’inchados, / ca o son con foder e con maloutia||1438.4 Ai novel, non vos á prol de tragerdes máis a sela!||1440.29 Don Domingo, non podedes / as dações / que con a pissa tragedes / a Marinha pelos pees||1462.2 Sei eu un ricome, se Deus mi perdon, / que trag’alferez e trage pendon||1462.6 E trage tenda e trage manjar / e sa cozinha, u faz seu jantar||1462.6 E trage tenda e trage manjar / e sa cozinha, u faz seu jantar||1462.11 E trage repost’e trag’escançan, / trage çaquiteiro, que lhi dá pan||1462.11 E trage repost’e trag’escançan, / trage çaquiteiro, que lhi dá pan||1462.12 E trage repost’e trag’escançan, / trage çaquiteiro, que lhi dá pan||1462.16 [E] trage seu leit’e seu cobertor, / e jograrete, de que á sabor||1464.13 Pois trage reposte e tenda en que se tenha viçoso||1492.7 e filhó-o i pelo cabeçon / e feri-o mui mal d’un gran baston / que na outra mão destra tragia||1494.13 ca, se avede-la besta mester, / se vo-la ome toste non trouxer, / queredes ome trager come can||1502.9 E, se souberdes u contangen dado, / que quer alguen perder o que trouxer, / sabed’u é de quen vo-lo disser / e log’ide vosso passo calado||1502.23 E, pois tod’esto vos ei conselhado, / conselho-vos que tragades molher / destas d’aqui se peior non veer, / a que achardes i máis de mercado||1508.18 O peon sabe sempr’u vós jazedes / e non vos sabedes dele guardar, / siquer poedes, cada logar, / vossa maeta e quanto tragedes||1509.4 deitou na casa sigo un peon, / e sa maeta e quanto tragia / pôs cabo de sí||1509.24 E o peon viron en Santaren / e non se avanta nen dá por én ren, / mais lev’o demo quant’én tragia!||1535.1 Non troux’estes cavaleiros aqui / este ricome nunca na guerra, / que ora trage||1535.3 Non troux’estes cavaleiros aqui / este ricome nunca na guerra, / que ora trage||1535.9 Nen estas armas eu nunca lhas vi / trager na guerra (...) / ... / [...] / nen outras||1535.10 destes sinaes / que ora trage nen trouxe taes / nosco na guerra quand’el-rei foi i||1535.10 destes sinaes / que ora trage nen trouxe taes / nosco na guerra quand’el-rei foi i||1535.13 por que as ar faria, / senon quae-las ante tragia?||1539.13 Quen nunca troux’escudeiro / nen comprou armas d’armeiro||1545.32 trag’a besta cansada||1554.21 e provará, per maestre Reinel, / que lha guardou ben dez meses daquel / cerro, ou ben doze, que trag’inchado||1562.10 mais quer-lhe-la malada esnarigar, / pola sua, que trag’esnarigada||1575.2 Contar-vos-ei custumes e feituras / d’un cavalo que trag’un infançon||1575.28 e ena paz non ar sei eu cochon / que o quisesse trager nas Esturas||1594.5 mais vejo-lhi capelo d’Ultramar / e trage livros ben de Mompisler||1594.8 E sabe seus livros sigo trager, / come meestr’, ...||1601.1 Trag’agora Marinha Sabugal / ũa velha que adusse de sa terra||1619.2 Lourenço Bouçon, o vosso vilão, / que sempre vosco soedes trager, / é gran ladron||1619.8 Porque tragedes un vilão mao, / ladron, convosc’, o meirinho vos é / sanhud’e brav’, ...||1633.28 e tan lev’era que ben de corõa / a trageria aqui ũa formiga||1682.11 e log’un seu meninho / troux’o lume na mão
777.4 e traz-vos recado / de rog’, amiga, do voss’amigo / que façades o meu falar migo||777.10 e recado sei que vos traz ora / de ro[g’, amiga, do voss’amigo / que façades o meu falar migo]||1347.9 Este sangrador, amiga, / traz ũa nova sangria / onde m’eu non percebia
2. 'portar, levar'
494.13 O que tragia o pendon [sen] cinco / e [e]no dedo seu pedr’á o vi[n]co / non ven al maio||494.16 O que tragia o pendon sen oito / e a sa gente non dava pan coito / non ven al maio||494.19 O que tragia o pendon sen sete / e cinta ancha e mui gran topete / non ven al maio||494.22 O que tragia o pendon sen tenda, / per quant’agora sei de sa fazenda, / non ven al maio||494.29 O que con medo fugiu da fronteira, / pero tragia pendon sen caldeira, / non ven al maio||494.40 O que tragia pendon de cadarço, / macar non veo en[o] mes de Março, / non ven al maio||1462.2 Sei eu un ricome, se Deus mi perdon, / que trag’alferez e trage pendon
3. 'levar como vestimenta ou ornato, vestir'
292.15 e catava-m’el os panos, que eu tragia con doo; / mais pero o preguntavan por que chorava, negó-o||330.6 Trager-lh’i eu os panos, mais non [no] coraçon»||330.12 tragerei eu os [panos, mais no coraçon al]».||330.17 se eu trouxer os panos, non dedes por én ren, / ca d’err’ei contra J[e]sus eno coraçon meu||459.8 e des i pera meu corpo levarei ta[l] guisamento / que nunca en nen un tempo trouxo tal Pero Sarmento||460.3 por que foi el pena veira trager / velha’n bon pan’?||460.10 nunca de pran foi falir / en querer eu pena veira trager / velha en corte nen na sol cobrir||460.16 – Senhor, mui ben me vos fostes salvar / de pena veira que trager vos vi||478.16 E juro par Deus-lo santo / que manto / non tragerei nen granhon||490.2 De grado queria ora saber / destes que tragen saias encordadas||490.8 Ai Deus, se me quisess’alguen dizer / por que tragen estas cintas sirgadas / muit’anchas come molheres prenhadas||490.19 [E] outrossi lhis ar vejo trager / as mangas mui curtas e esfra[lda]das||494.10 O que tragia o pano de linho, / pero non veo polo San Martinho, / non ven al maio||584.11 quando vej’esta cinta que por seu amor trago||584.16 Quando vej’esta cinta que por seu amor trago / e me nembra, fremosa, como falamos ambos||762.4 dei-lh’eu enton a cinta que tragia||919.5 ca o vej’eu assaz om’ordinhado / e moi gran capa de coro trager||920.10 mias toucas da Estela, / eu non vos tragerei||986.15 El me leix’ante por vós trager luito / ca vós por mí||1013.2 Ai mia filha, por Deus, guisade vós / que vos veja [e]sse fustan trager / voss’amig’, ...||1323.7 Pois ela trage camisa / de sirgo tan ben lavrada||1339.8 Tal caparon vos conven / con tal pena que tragaes||1388.2 Joan Fernandes, que mal vos talharon / essa saia que tragedes aqui, / que nunca eu peior talhada vi||1388.11 pois que dela non tragedes o manto, / saia tan curta non conven a vós||1388.16 Non vos vestides de saia guisado, / pois que a corta queredes trager||1391.17 pois sempr’a touca mal posta tragedes, / creede-mi do que vos conselhar||1441.3 ca lhi pedi os panos que tragia, / e disse-m’el o que teve por ben||1441.5 ca os queria trager a seu sén / e pois, na cima, que mi-os non daria||1489.48 trag’ũa osa e ũa geolheira, / estrebeirando vai de mui gran maneira||1512.6 ca vos mandaron a capa de pran / trager dous anos||1512.7 e provar-vos-an / que vo-la viron tres anos trager||1579.2 O arraiz de Roi Garcia, / que en Leirea tragia, / desseinó-o||1603.3 Moitos s’enfi[n]gen que an guaanhado / doas das donas a que amor an, / e tragen cintas que lhis elas dan||1612.17 Donzela, vós sodes ben-talhada / se no talho erro non prendedes / ou en essa saia que vós tragedes||1624.5 sempre en verão lhe vejo trager, / e no inverno, çapato dourado||1624.11 e, come se todo ouvesse endoado, / u outros non tragen, a el conven / que traga sempre çapato dourado||1624.12 a el conven / que traga sempre çapato dourado||1647.9 e, poi-los tragen dous anos, / rafeces son, por tal cousa||1670.9 Por que te fiqu’, assi Deus ti perdon, / a capa velh’, Elvira, que trager / non quer nulh’ome máis, dás a vender / melhor capa velha d’outra sazon
1489.11 mais trax perponto roto sen algodon / e cuberturas d’un velho zarelhon
4. 'ter, dispor de, posuír'
427.3 mais trage ja o alvaraz ficado, / Fernan Furado, no olho do cuu||427.6 e dize[n]-me que trage ũa espunlha, / Fernan Furado, no olho do cuu||481.10 E tenho que nos non veo mentir, / pelos sinaes que nos el diss’é[n] / ca eno rostro trag[e] e non ten / por d[er]eito de s’end’el encobrir||489.28 Vi coteifes con arminhos, / conhocedores de vinhos, / que rapazes dos martinhos, / que non tragian sen[h]or, / sairon aos mesquinhos||1298.16 E nullas gardas migo non trago, / ergas meus ollos que choran ambos||1400.7 E disse-m’ela ‘nton: «Ei nom’assi / por aqueste sinal con que naci, / que trago negro come ũa caldeira»||1495.7 ca escarnh’é pera mui bon segrel / a que x’assi van foder a molher / com’a vós foden esta que tragedes||1495.10 molher tragedes, com’eu aprendi, / que vos foden||1502.26 e, se tal molher poderdes trager, / sera mui ben||1534.10 pois vós, jograr, trager / non vos vej’est’, ...||1552.3 Ou é Melion Garcia queixoso / ou non faz come ome de parage / escontra duas meninhas que trage, / contra que non cata ben nen fremoso||1555.4 De Joan Bol’and’eu maravilhado / u foi sen siso, d’ome tan pastor / e led’e ligeiro cavalgador, / que tragia rocin bel’e loução||1566.2 Ben viu Dona Maria / Leve que non tragia / ren na mia esmoleira||1584.14 e, pos esqueentado, / tirou con ele, [e] á del levado / quanto tragia [e] ten no bragueiro||1614.9 Escaralhado nunca eu diria, / mais que trage ante caralho ou veite||1653.1 Don Bernaldo, pois tragedes / convosc’ũa tal molher, / a peior que vós sabedes
5. 'presentar, propor, xestionar'
576.3 quer’eu este preit’assi trager, / ca m’atrevo tanto no feito seu||600.7 Vós trouxestes o preit’assi / come quen non é sabedor / de ben nen de prez nen d’amor||827.7 El me cuidava tal preit’a trager, / per sas juras, que lho foss’eu parcir||984.4 A mia sennor, que eu máis d’outra ren / desejei sempr’e amei e servi, / que non soia dar nada por mí, / preito me trage de me fazer ben||1215.1 Vedes qual preit’eu querria trager, / irmãa, se o eu podesse guisar||1234.16 nen m’ar venhades tal preito mover, / ca sei eu ben qual preito vos el trage||1249.8 El quis comprir sempre seu coraçon / e soub’assi sa fazenda trager / que tod’ome nos podia ‘ntender,||1257.15 e ora manda-vos preito trager / que vos veja, por tal que veja min
6. 'ter ou manter (de determinada maneira), tratar'
7.4 – Mia senhor, vin-vos rogar, / por Deus, que ar pensedes / de mí, que en gran vagar / trouxestes e tragedes, / e cuido-m’avergonhar||7.4 – Mia senhor, vin-vos rogar, / por Deus, que ar pensedes / de mí, que en gran vagar / trouxestes e tragedes, / e cuido-m’avergonhar||171.1 Assi me trag’ora coitad’Amor / que nunca lh’ome vi trager tan mal||191.7 e praz-vos én, / e trage-m’en gran coita voss’amor||545.22 de me matardes faredes / meu ben, pois m’assi tragedes / estranhado / do ben que ei desejado||855.18 e por én / a mia ventura me trag’or’assi / atan coitado, assi me valha Deus||983.19 ca vós me matades, / pois voss’amor en tal coita me trage||1038.14 El é por mí atan namorado / e meu amor o trag’assi louco / que se non pod’atender un pouco||1234.6 E sei, filha, que vos trag’enganada / con seus cantares, que non valen nada||1342.2 Ora é ja Mar[tin] Vaasquez certo / das planetas que tragia erradas||1373.18 e negado / pecado / o trag’enganado, / que lho faz fazer||1494.7 se vos desvia quan pouco xi quer, / ides log’ome trager come can||1494.14 queredes ome trager come can||1494.21 non cataredes ome nen molher / que non querades trager come can||1508.9 Direi-vos ora como ficaredes / deste peon que tragedes assi / vosco||1552.5 ca lhas vej’eu trager, ben des antano, / ambas vestidas de mui mao pano||1552.14 e, poi-las ten [con]sigo noit’e dia, / seu mal é trage-las mal lazeradas||1552.19 eu non lho tenho por bõa barata / de as trager como trag’en concelho, / chorosas e minguadas de conselho||1552.19 eu non lho tenho por bõa barata / de as trager como trag’en concelho, / chorosas e minguadas de conselho||1554.4 Joan Bolo jouv’en ũa pousada / ben des ogano que da era passou / con medo do meirinho que lh’achou / ũa mua que tragia negada||1554.7 pero diz el que, se lhi for mester, / que provará ante qual juiz quer / que a trouxe sempre des que foi nada||1554.17 Non na perderá se ouver vogado, / pois el pode per enquisas põer / como lha viron criar e trager / en cas sa madr[e], u foi el criado||1616.3 Moir’, e faço dereito, / por ũa dona d’Elvas / que me trage tolheito / como a quen dan as ervas
429.24 ca non perço cuidado / do coraçon en guisa tal que me trax aficado / pola melhor das que sei||548.1 Assi me trax coitado / e aficad’Amor / e tan atormentado||1342.4 Mars e Saturno, malaventuradas, / cujo poder trax en sí encuberto||1617.2 e traz-me mui coitado / mia senhor do bon parecer / e do cos ben-talhado||1630.5 aquel é P[er]o Tinhoso que traz o toutuço nũu
7. 'sofrer'
1346.17 e seu padre e seu linhage, / da lanç[ad]a que del trage, / todos cuidamos que moira||1575.12 non corre senon pelas mataduras / nen traz caal, se enas unhas non, / u trage máis de cen canterladuras||1575.21 á muit’espessas as aaugaduras, / e usa mal se nos gẽolhos non, / en que trage grandes esfoladuras
1575.11 non corre senon pelas mataduras / nen traz caal, se enas unhas non, / u trage máis de cen canterladuras||1630.6 e traz o cancer no pisso e o alvaraz no cũu

trager en desden 'maltratar, desprezar'
191.14 porque me trag’Amor tan en desden / e faz-m’aver de mia morte sabor
trager lealdade 'ser leal'
773.24 mais, se o ela por amigo ten, / non lhi trag’el lealdade comprida
trager mal ~ trazer mal 'maltratar, tratar mal, tratar sen consideración; reprender'
171.2 Assi me trag’ora coitad’Amor / que nunca lh’ome vi trager tan mal||600.4 Ca tanto o trouxestes mal / que non ei, de vos ben fazer, / pero m’eu quisesse, poder||677.2 trage-me mal mia madre velida / por vós, ami[go]||677.5 trage-me mal e soo guardada / por vós, amigo||677.7 Trage-me mal mia madre velida, / [e mui] pouc’á que fui mal ferida / por vós, amigo||677.10 Trage-me mal e soo guardada, / e [mui] pouc’á que foi mal julgada / por vós, amigo||796.5 – Ai madre, de vós se temia, / que me soedes por el mal trager||846.2 Quanto durou este dia, / mia madre, mal me trouxestes / e muito mal mi fezestes||846.7 Mal me trouxestes, sen falha, / e non á ren que detenha / meu amigo que non venha||1188.1 Mal me tragedes, ai filha, porque quer’aver amigo||1478.1-2 Don Bernaldo, pesa-me que tragedes / mal aguadeir’e esse balandrao, / e aqui dura muit’o tempo mao
540.7 Tanto me coita e trax mal Amor / que me mata, seed’én sabedor
trager o our’e o mouro 'traer todo, o real e o imaxinario'
1465.6 ca, pero que alguen chora, /  trag’eu o our’e o mouro

◆ IPr.: P1 trago, P3 trage ~ traz ~ trax, P5 tragedes, P6 tragen||ICp.: P1 tragia, P3 tragia, P6 tragian||IPt.: P3 trouxe ~ trouxo, P5 trouxestes||IFt.: P1 tragerei||IPp.: P3 trageria||SPr.: P3 traga, P5 tragades ~ tragaes||SPt.: P3 trouxesse||SFt.: P1 trouxer, P3 trouxer||Inf.: P5 tragerdes