1099 [= RM 116,30]
Quand’eu vi a dona que non cuidava

Quand’eu vi a dona que non cuidava
nunc’a veer, logo me fez ali
máis ca mi fez u a primeiro vi:
tan muito levar d’afan e de mal
que morrerei [por én], u non jaz al,
quand’eu ante máis ca todos levava.
E non morri, pero pos andava
mia morte quant’á que eu conhoci
aquesta dona que agora vi
(que non visse!), ca de guisa me ten
o seu amor ja fóra de meu sén
que lhi quito quanto lh’eu demandava,
ca inda m’eu ant’a [vi]ver cuidava,
mais sei que non viverei des aqui,
e non por al senon porque a vi
aquesta vez que con ela falei
(que non falasse!), pois per ela ei
tod’aquelo que ant’eu receava,
ca sei mia morte que con mig’andava
[.................................................. -i]
senon ora, pois esta dona vi,
e, pois [que] m’eu daqueste mundo vou,
pesa-mi que diran: «Por que leixou
assi morrer quen a tan muit’amava?».
E pesa-mi porque perderá prez
quanto Deus en aqueste mundo fez,
que non era erg’u ela m’andava.
 
 
 
 
5
 
 
 
 
10
 
 
 
 
15
 
 
 
 
20
 
 
 
 
25
 
 

Manuscrits


B 1097, V 688

Éditions


I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 472-473); Marroni (1968: 244-247 [= LPGP 747]); Littera (2016: II, 243).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 243); Braga (1878: 131-132); Machado & Machado (1956: V, 136-137).

Variantes manuscrites


4-5 Leuar de fam e de mal / Tan muytomoirerey hu nō iaz al B : leuar dafam e demal / tan muytomorrerey hu nō iaz al V   7 morri] moiri B : moyri V; pos] pꝯ BV   12 quanto]  q̄n to V; eu] en B; demandava] demanda dauya BV   13 ant’a [vi]ver] antauer BV   17 ei] ꝑdi BV   19 con mig’] cōmīg B   23 -mi] iaj V   24 morrer] moirer B; a] o BV   27 erg’u] erga V

Variantes éditoriales


En Nunes os vv. 20-21 aparecen en orde inversa.

2 nunc’a] nunca Nunes, Marroni, Littera   4 tan muito levar] levar tan muito Nunes; afan] afã Littera   5 [por én]] om. Nunes, Marroni, Littera   6 todos] todus Marroni   7 pos] pus Marroni   12 eu] en Marroni, Littera   17 per ela ei] por ela perdi Nunes : por én perd[e]i Marroni : por en perdi Littera   20 [e des que a primeiro conhoci] Nunes   22 pois [que]] pois Nunes; daqueste] daquesto Littera   24 a] na Nunes   27 erg’u ela m’andava] erg’u ela mandava Nunes, Marroni

Paraphrase


(I) Cando eu vin a muller que xa non pensaba ver nunca, logo alí me fixo máis do que me fixo cando a vin por vez primeira: levar tanto mal e tanto afán –que morrerei por causa diso, sen remedio–, cando eu antes xa levaba máis (afán e mal) que todos.
(II) E non morrín, aínda que a morte andaba atrás de min desde que eu coñecín esta muller que agora vin (oxalá non a vise!), porque de tal xeito o seu amor me ten xa fóra de min que a libero de todo canto eu lle pedía, (III) pois eu antes aínda pensaba vivir, mais sei que desde agora non vivirei, e non por outra cousa, senón porque a vin esta vez e con ela falei (oxalá non falase!), pois por ela me vén todo aquilo que eu antes temía, (IV) porque sei da miña morte que andaba comigo [...] senón agora, porque vin esta muller, e xa que eu me vou deste mundo, pésame polo que dirán: «Por que deixou así morrer a quen tanto a amaba?».
(1) E pésame, porque perderá o seu valor (todo canto Deus fixo neste mundo), pois non existía agás onde ela andaba.

Métrique


Esquema métrico: 4 x 10’a 10b 10b 10c 10c 10’a (= RM 189:20) + 10d 10d 10’a

Notes


Texte
  • *

    Esta composición, como as cantigas 74, 85, 239, 315, 321, 389 etc., presenta total ligazón interestrófica causal a partir da segunda estrofa, unida copulativamente coa primeira, aproxímase a unha cantiga ateúda atá a fiinda, xa que a ligazón copulativa ben podería xustificar unha puntuación sen ruptura estrófica final.

  • 1-2

    Como acontece noutros sintagmas, e tamén coa perífrase dever + a + infinitivo, convén segmentar, a diferenza das precedentes edicións, a preposición a como elemento que liga cuidar co infinitivo (cuidava / nunc’a veer), dado que esta é, ademais, a construción maioritaria na lingua trobadoresca.

  • 5

    A frase formularia u non jaz al ‘certamente, sen dúbida’, concorrente con u al non jaz (só en 55.15), é equivalente a u al non á (e as súas variantes). Véxanse notas a 25.11 e 66.29.

  • 10

    Neste verso (que non visse!) e tamén no v. 17 (que non falasse!) aparece a frase exclamativo-desiderativa, de carácter parentético, que non + pretérito de subxuntivo. Repetida ao longo do corpus sempre coa mesma fórmula, mostra especial preferencia polos verbos veer e nacer (véxanse tamén 41.3, 178.17, 179.4, 270.20, 610.15, 621.3, 647.15, 1099.10 e 17, 1170.r2, 1412.10).

  • 13

    A forma reducida de ainda, en xeral precedida de ca1 , atéstase por veces no corpus (67.21, 68.12, 853.3, 1093.3), a convivir coa maioritaria ainda e a esporádica einda (véxase nota a 70.9). En calquera caso, a grafía <hinda> dos apógrafos italianos confirma a real existencia da variante.

  • 17

    A lección <ꝑdi> que subministran BV para a palabra rimante ten que, sen dúbida, ser emendada, pois a rima esixe unha terminación en -ei. A partir deste feito, Marroni fixa unha imposíbel forma perdei (cfr. perdi en Nunes e Littera, que non responde á estrutura rimática, alén de o verbo perder non ter sentido neste contexto), inexistente na lingua e metricamente inconveniente por achegar unha sílaba de máis ao decasílabo. É por isto que consideramos a existencia de dous erros: <ei> → <ꝑei> → <ꝑdi> (isto é, coa intromisión de per-), que resolve satisfactoriamente a situación paleográfica e o sentido da pasaxe (‘por ela ten o que antes receaba’).

  • 19

    A forma medieval migo, con algunhas variantes (véxase nota a 10.18), xa convivía na altura con comigo, que aínda pode presentar a forma analítica con migo (11.24, 584.14, 585.8, 773.8, 846.r1, 856.1, 928.8, 1010.14, 1039.10 e 26, 1099.19, 1234.20, 1303.8), fórmula concorrente coa arcaizante con mego (469.6 e 9).

  • 20

    O verso proposto por Nunes para a lacuna textual non ten moito sentido, xa que sería máis esperábel algo do tipo por me matar, que sempre lhe fogi. Cfr. vv. 7-8: pos mí andava / mia morte quant’á que eu conhoci.

  • 24

    O sentido esixe mudar o xénero do pronome para que o contido da frase sexa coherente: ‘Por que deixou morrer a quen tanto a amaba?’

  • 27

    A única maneira de ter sentido o derradeiro verso da cantiga é a través da segmentación de <mandaua> como m’andava, cun pronome de interese, para evitar un verbo mandar que non cadra no contexto. Deste modo, a fiinda debería entenderse do modo que segue: ‘E pésame porque perderá todo o prez que Deus fixo neste mundo, que non existía agás onde ela (a senhor) vivía’.

  1. ^

    Nestes contextos a variante ainda provocaría unha sinalefa anómala coa conxunción comparativa (véxase Ferreiro 2012b).

Rechercher
    Aucun résultat trouvé

    Nous utilisons des cookies de tiers à des fins analytiques pour pouvoir connaître les habitudes de navigation (par exemple, les pages visitées). N'oubliez pas que si vous acceptez les cookies de tiers, vous devrez les exclure des options de votre navigateur ou du système proposé par des tiers.
    Cliquez sur le bouton correspondant pour accepter ou rejeter les cookies :

    ParamètresAccepter