1235a [= Tav 117,6]
[N]on ést’a de Nogueira a freira que m’[en] poder ten

[N]on ést’a de Nogueira a freira que m’[en] poder ten,
mais é-x’outra fremosa a que me quer’eu maior ben,
[e] moiro-m’eu pola freira,
mais non pola de Nogueira.
[N]on ést’a de Nogue[i]ra a freira ond’eu ei amor,
mais é-x’outra fremosa a que me quer’eu mui mellor,
[e] moiro-m’eu pola freira,
[mais non pola de Nogueira].
[S]e eu a freira visse o dia que eu quisesse,
non á coita no mundo nen mingua que [eu] ouvesse,
[e] moiro-m’eu pola freira,
[mais non pola de Nogueira].
Se m’el’a min amasse, mui gran dereito faria,
ca lle quer’eu mui gran ben e punn’i máis cada dia,
[e] moiro-m’eu pola freira,
[mais non pola de Nogueira].
 
 
 
 
5
 
 
 
 
10
 
 
 
 
15
 

Manuscritos


A 282

Edicións


I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: 559-560); Reali (1962: 173-174 [= LPGP 755]); Tavani (1988b: 352-253); Lopes (2002: 358); Littera (2016: II, 265-266).
II. Outras edicións: Carter (2007 [1941]: 166); Arbor Aldea (2016b).
III. Antoloxías: Pellegrini (1928: 10); Nemésio (1961 [1949]: 173); Piccolo (1951: 22-23); Torres (1977: 488); Alvar & Beltrán (1989: 170); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996b: 176); Arias Freixedo (2003: 699-700); Alvar & Talens (2009: 426).

Variantes manuscritas


5 a freira] a / a freyra A   9 o dia que eu quisesse] o dia / o dia que eu quisesse A

Variantes editoriais


En Michaëlis e mais en Tavani os versos do corpo da estrofa están divididos en hexasílabos graves heptasílabos graves e octosílabos agudos conforme as estrofas.
Pola súa parte, en Lopes e Littera1 estabelécese unha versión unificada das dúas tradicións desta cantiga, aínda que segue fundamentalmente a versión dos apógrafos italianos, co acrecentamento de unha quinta estrofa procedente do texto da estrofa IV de A:

        Nom [é] est’a de Nogueira
        a freira que quero bem,
        mais é outra mais fremosa
        a que mi em poder tem.
            E mouro-m’eu pola freira
            mais nom pola de Nogueira.
        Nom [é] est’a de Nogueira
        a freira ond’eu hei amor,
        mais [é] outra mais fremosa
        a que mi quer’eu melhor.
            E mouro-m’eu pola freira
            mais nom pola de Nogueira.
        E se m’eu aquela freira
        um dia veer podesse
        nom há coita no mundo
        nem pesar que eu houvesse.
            E mouro-m’eu pola freira
            mais nom pola de Nogueira.
        E se eu aquela freira
        veer podesse um dia
        nem ũa coita no mundo
        nem pesar [nom] haveria.
            E mouro-m’eu pola freira
            mais nom pola de Nogueira.
        Se m’ela [a] mi amasse
        mui gram dereito faria
        ca l[h]e quer[o] eu gram bem
        e punh’i mais cada dia.
            E mouro-m’eu pola freira
            mais nom pola de Nogueira.

2 outra] outr’a Michaëlis   10 [eu]] om. Michaëlis, Reali, Tavani   13 m’el’a min] m’ela min Michaëlis, Tavani, Lopes   14 mui gran ben] (muy) gran ben Tavani

Paráfrase


(I) Non é a de Nogueira a freira que me ten no seu poder, mais é outra fermosa a que eu amo moito, e morro eu pola freira, mais non pola de Nogueira.

(II) Non é a de Nogueira a freira onde teño posto o meu amor, mais é outra máis fermosa a que eu mellor amo, e morro eu pola freira, mais non pola de Nogueira.

(III) Se eu a freira vise o día que eu quixese, non hai coita no mundo nin mingua que eu tivese, e morro eu pola freira, mais non pola de Nogueira.

(IV) Se me ela amase a min obraría moi xustamente, porque eu a amo moito e cada día esfórzome máis niso, e morro eu pola freira, mais non pola de Nogueira.
 

Métrica


Esquema métrico: 15a 15a 7’B 7’B (I-II) + 14’a 14’a 7’B 7’B (III-IV)

Encontros vocálicos: visse‿o di·a,‿o

Notas


Texto
  • *

    O estudo da composición de Pedr’Eanes Solaz realizado por Giuseppe Tavani (1988b [1969]) revela que as dúas copias (A vs. BV) responden a dúas versións da mesma cantiga: a de BV é máis conforme cos cánones tradicionais da cantiga de amor e cunha estrutura estrófica máis correcta, fronte a A, máis innovadora e cun ton máis xocoso (véxase cantiga 1235b). Para Tavani o texto do Cancioneiro da Ajuda, portador de anomalías formais e conceptuais «poderia ser uma redação –elaborada pelo próprio poeta– precedente à outra, ou o resultado de intervenções alheias». En calquera caso, as irregularidades da estrutura estrófica da versión de A solvéntanse en grande medida editando o corpo das estrofas en dous versos longos.
    A heterodoxia conceptual é común ás dúas versións e consiste en que a muller por quen morre de amor o namorado é unha freira, así como na identificación indirecta doutra freira por medio do topónimo Nogueira, para negar que sexa esa monxa o obxecto do seu desexo. 
    Para alén de que na versión de A as dúas últimas estrofas non manteñen o paralelismo formal e conceptual que si gardan nos apógrafos, a diferenza conceptual radica en que na versión de A o namorado desexaría ver a amada sempre que quixese e tamén que ela o amase, correspondendo así, xustamente, ao amor del. Na versión de BV, máis canónica, o namorado desexa simplemente poder vela un día, pois iso sería suficiente para apagar as súas coitas.

  • 1

    Nogueira refírese, probabelmente, ao antigo mosteiro de Nogueira, en Meis, na comarca do Salnés (Galiza).

  • 3

    A métrica e o espazo reservado para a letra inicial do primeiro verso do refrán, así como a súa presenza nas copias de BV (véxase 1235b), convida á reintegración da copulativa, sustentada, aliás, pola súa moi frecuente omisión por erro de copia, como mostran os abondosos casos en que algún dos manuscritos ofrece a lección correcta: A vs. B (65.29, 117.12, 165.10, 174.12 etc.), B vs. V (424.14, 1195.16 etc.), V vs. B (403.6, 1614.20 etc.). E noutros casos, a métrica e/ou o sentido indica a necesidade da recuperación da copulativa (véxase 6.14, 60.27, 103.18, 110.3 e 17, 230.5, 271.5 etc.). Cfr. nota a 42.15 e 274.19.

  • 9

    Tal como no v. 5 (<a / a freyra>), o copista comezou a copiar na mesma liña e logo corrixiu e copiou na liña inferior (<o dia / o dia que...>), en dous versos curtos en vez de nun só verso longo.

  • 10

    A hipometría do verso resólvese coa restauración do pronome eu, presente en todos os segundos versos de todas as cobras. Por outra parte, a xusteza desta reintegración semella ser confirmada pola presenza do pronome na paralela redacción de BV: nen mingua que [eu] ouvesse (1235a.10) / nen pesar que eu ouvesse (1235b.10).

  1. ^

    Na versión electrónica do Projeto Littera ofrécense actualmente as dúas versións: unha ‘canónica’ a partir da versión de BV, e outra seguindo o Cancioneiro da Ajuda, máis marxinal, en nota ao v. 1 da primeira: https://cantigas.fcsh.unl.pt/cantiga.asp?cdcant=834&tr=4&pv=sim [consult. 06-03-2022].

Buscar
    Non se atopou ningún resultado