I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 696-697 [= LPGP 317-318]); Littera (2016: I, 360).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 22-23); Machado & Machado (1949: I, 87-88); Rios Milhám (2017: I, 42).
III. Antoloxías: Alvar & Beltrán (1989: 99-100); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996b: 73).
3 morrer] moirer B 4 leixar-m’en] leixar meu B 5 atan falso] de tan falsso B 14 tod’esto] codesto B 17 coitas] coycas B 18 desleal] desleal uj B
4 como] E quer Michaëlis 10 nen un] nenhun Michaëlis : nẽum Littera 13 viir] vĩir Michaëlis 15 [E] a quen Deus quisesse poder] A quen Deus quisesse [o] poder Michaëlis : A quem Deus quisesse [o] poder Littera 16 fogir] fugir Littera 19 pode] pod(e) Michaëlis 20 Ed Amor nunc’a ome leal vi Michaëlis : E Amor nunc’a home leal vi Littera 21 come mí] con mi Michaëlis : com’mi Littera 23 que se loass[en] én] quen se loasse én Michaëlis : quem se loasse en Littera 26 que] que[n] Michaëlis, Littera 27 e] om. Michaëlis, Littera 28 perdi] prendi Michaëlis, Littera
O namorado desexa deixar de trobar, mais a súa dama non llo permite, a non ser que morra, e entrégao ao poder do Amor, que é tan falso e tan traidor que é imposíbel fuxir del e que destrúe todo o que é seu (I). O trobador declara que non hai lugar onde ir que non implique retornar a Amor e ao seu poder, e que nunca del obtivo ningún ben, pois nin el nin Deus nin a súa senhor o quixeron. Ben pola contra, logra que cada día se sinta peor, de modo que xa non agarda que lle poida vir nada bo, mais é incapaz de fuxir del (II). E aquel a quen Deus outorgase o poder de fuxir do pérfido Amor sería afortunado, pois evitaría sofrer coitas e protexeríase del, xa que o único que ocasiona aos homes son males e padecementos. O namorado afirma que nunca viu a ningún home que fose desleal a Amor, mais si viu a moitos queixárense coma el (III). E, aínda con iso, se tamén vise que o louvasen, alguén podería facer que se retractase da súa opinión, mais non hai ningún outro namorado a quen el vexa dicir algo diferente ao que el afirma e ao que el padeceu, xa que nunca recibiu ningún ben do Amor, que, por tanto, nunca perdeu.
Cantiga de amor, do tipo de mestría. Consta de catro estrofas de sete decasílabos agudos. As cobras son doblas, a excepción da rima a (primeiro verso de cada agrupación estrófica), que é unissonans, por causa da palavra perduda.
Esquema métrico: 4 x 10a 10b 10b 10c 10c 10d 10d (= Tav 199:1)
Encontros vocálicos: 2 mi-o; 9 aja‿a; 19 pode‿aver; 20 nunca‿ome; 21 vejo‿eu; 24 mi-o; 27 digo‿e
A sintaxe esixe a emenda da lección manuscrita, na liña de Michaëlis, a partir dun erro <de>/<a>, para, deste xeito, estabelecer unha estrutura paralela atan falso nen atal traedor. Neste sentido, no Cancioneiro da Ajuda percíbese unha maior presenza das formas reforzadas atal, atan, atanto, fronte a BV, que tenden a presentar as variantes sen a- protético. Véxase tamén 282.14 ou 285.19.
O verbo fugir é variante da forma, aínda maioritaria, fogir (< fŭgĕre), que sofreu un proceso de asimilación e harmonización vocálica ([o...í] > [u...í]) que afecta tamén as formas conxugadas; un proceso similar verifícase noutros verbos con representación no corpus profano: bulir (vs. bolir), cuspir (vs. cospir), destruir (vs. destroir), nuzir (vs. nozir); o mesmo acontece coas formas avurrido ou fugido. Cfr. nota a 460.2.
É relativamente frecuente a omisión da copulativa inicial de estrofa (e de fiinda ou de verso) nos manuscritos, que nos permite neste caso restaurar a isometría versal. Casos semellantes documéntanse en 106.8, 151.7, 157.7, 163.11, 261.13, 293.8, 294.7 e 13, 332.7, 408.7, 447.7, 448.8, 490.19, 586.11 etc.
Nótese como no final deste verso (desleal) foi copiado o final do v. 20 (desleal vi) por salto de liña, feito que obriga á emenda da lección manuscrita.
A consideración dunha hipotética forma ed para a copulativa e (< ĕt) é errada por parte de Michaëlis, que a introduciu tamén, a partir dunha falsa segmentación, en 7.13 e 54.22, talvez por influencia da variante contextual ed (perante vogal) da copulativa en italiano.
Carolina Michaëlis (seguida por Littera) interpreta, por outra parte, que existe un erro de copia –por repetición– e corrixe o desleal do manuscrito, ao tempo que segmenta tamén unha preposición a no final de nunca, interpretando o verso como ‘nunca vin que Amor fose leal ao home’; ora ben, o texto de B non admite dúbidas: presenta o contraste da deslealdade do Amor fronte á lealdade do trobador, de modo que se pode manter a lección manuscrita, coa sinalefa nunca‿ome, que permite conservar a medida decasilábica do verso.
Michaëlis non desenvolveu a abreviatura presente en <com̄>, transformando o enlace na preposición con: xérase así o sintagma anómalo con mí ‘comigo’ (virado nunha imposíbel secuencia com’mi en Littera), que substitúe a estrutura comparativa coa forma oblicua do pronome. Véxase nota a 43.15.
O erro de copia, denunciado polo sentido e pola métrica, é certamente explicábel por haplografía.
Desdizer é documentación única na poesía profana galego-portuguesa, ao tempo que ten unha presenza moi esporádica na lingua medieval (cfr. tamén desdezidor en 1444.3).
O relativo que cumpre tamén funcións de quen na lingua medieval, sen que sexa necesario modificar a lección do manuscrito.
Michaëlis (e Littera) considerou que nesta pasaxe existe un erro <ꝑdj>/<p̄ndj>, de fácil explicación paleográfica. Porén, respectamos a lección enviada polo manuscrito, tendo en conta que no corpus non se localiza a expresión prender ben d’amor e, por outra parte, que o trobador non perdeu o que nunca tivo, en liña con Joan Lobeira, cando expresa exactamente esta idea: non pod’El tanto, pero pod’e val, / que me faça perder, esto sei eu, / da mia senhor ben, pois mo nunca deu (230.18-20).
Anterior
