1092 [= RM 121,9]
En grave dia me fez Deus nacer

En grave dia me fez Deus nacer
[en] aquel dia e[n] que eu naci,
e grave dia me fezo veer
a mia senhor u a primeiro vi,
e grave dia vi os olhos seus,
e grave dia mi fez enton Deus
veer quan ben parece parecer.
E grave dia mi fez entender
Deus quan muito ben eu dela ‘ntendi,
e grave dia mi fez conhocer
aquel dia [en] que a conhoci;
e grave dia mi-a fez enton, meus
amigos, grave dia, mi-a fez Deus
tan gran ben, como lh’eu quero, querer.
E grave dia por lhi falei
aquel dia [e]n que lh’eu fui falar,
e grave dia por a catei
dos meus olhos quando a foi catar;
e grave dia foi por enton
quando a vi, grave dia, ca non-
ca eu dona tan fremosa veerei.
E grave dia por comecei
con mia senhor quand’eu fui começar
con ela, grave dia desejei
quan muito ben m’ela fez desejar;
grave dia foi por de-la sazon
que eu a vi, grave dia: pois non
morri por ela, nunca morrerei.
E, porque m’eu dela [enton] quitei,
esmoresco mil vezes, e non sei,
per bõa fe, nulha parte de min.
E non mi ponhan culpa des aqui
de seer sandeu, ca ensandeci
pola máis fremosa dona que sei.
 
 
 
 
5
 
 
 
 
10
 
 
 
 
15
 
 
 
 
20
 
 
 
 
25
 
 
 
 
30
 
 
 
 

Manuscritos


B 1090, V 681

Edicións


I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 462-464 [= LPGP 797-798]); Reali (1964: 92); Fernández Campo (2012: 129); Littera (2016: II, 324-325).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 240-241); Braga (1878: 130); Machado & Machado (1956: V, 120-122).
III. Antoloxías: Torres (1977: 80-81); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996b: 185-186); Arias Freixedo (2003: 735-737); Mongelli (2009: 38-39).

Variantes manuscritas


1 fez] om. B   4 u a] huā V   5 os] om. B   7 parece] parare B   13 Deus] des V   14 gran] gr̃a B; querer] (dizer) querer B   18 dos] do B; foi] fuy V   20-21 non-/ca] nūca BV   23 quand’eu] ꝙ̄ deu V; começar] (falar) comecar B   24 E (g̃ue dia) Con ela g̃ue dia deseiey B   28 morri] moiri BV; morrerei] moirerey B   31 bõa] boa B

Variantes editoriais


2 [en] aquel dia e[n] que] aquel dia e[n] que Reali, Fernández Campo : aquel[e] dia e[m] que Littera   3 e] e[n] Nunes, Reali   5 e] E[n] Nunes, Reali   6 e] e[n] Nunes, Reali; mi] me Nunes   7 parece] pareç’e Nunes   8 E] E[n] Nunes, Reali, Fernández Campo   9 dela ‘ntendi] d’El antendi Reali : del’entendi Littera   10 e] e[n] Nunes, Reali   12 e] e[n] Nunes, Reali   15 E] E[n] Nunes, Reali, Fernández Campo   17 e] e[n] Nunes, Reali   18 dos] dus Reali; foi] fuy Nunes, Reali : fui Fernández Campo, Littera   19 por] per Fernández Campo   20-21 non-/ca eu] non / eu Nunes, Fernández Campo : nunca / eu Reali : ca nom / eu Littera   22 E] En Nunes : E[n] Reali, Fernández Campo   26 foi por mí] foy-mi Nunes : foi per mi Fernández Campo : foi-mi Littera   27 eu a vi] a eu vi Nunes   29 [enton]] om. Reali, Fernández Campo   31 per] por Nunes, Reali, Fernández Campo; min] mi Nunes, Littera

Paráfrase


(I) En infausto día me fixo Deus nacer naquel día en que eu nacín, e en infausto día me fixo ver a miña señora cando a vin por primeira vez, e infelizmente vin os seus ollos e infelizmente me fixo entón Deus ver o moi fermosa que é.
(II) E en infausto día Deus me fixo percibir o moito ben que eu percibín nela, e en grave día me fixo coñecer aquel día en que a coñecín; e en infausto día ma fixo entón, meus amigos, infelizmente, ma fixo Deus, tanto como a eu amo, amar.
(III) E infelizmente para min lle falei aquel día en que lle eu fun falar, e infelizmente para min a ollei cos meus ollos cando a fun ollar, e infausto día foi para min entón cando a vin, infelizmente, pois eu nunca unha muller tan fermosa verei.
(IV) E en infausto día para min comecei (unha relación) coa miña señora cando eu fun comezar con ela (unha relación); en infausto día desexei o moito ben que ela me fixo desexar; infausto día foi para min desde o momento en que a vin, infelizmente: pois non morrín por ela, nunca morrerei.
(1) E porque me afastei dela entón, esmorezo mil veces e non recoñezo, abofé, ningunha parte de min.
(II) E non me culpen desde agora de estar sandeu, pois ensandecín pola muller máis fermosa que coñezo.

Métrica


Esquema métrico: 4 x 10a 10b 10a 10b 10c 10c 10a (= RM 100:13) + 10a 10a 10d + 10d 10d 10a

Encontros vocálicos: 12 mi͜-a; 13 mi͜-a; 21 caeu, ve·e·rei

Notas


Texto
  • 2

    Integramos a preposición en como parte do complemento circunstancial de tempo ([en] aquel dia), presente noutras pasaxes (cfr. 1040.4). Reali e Fernández Campo prolongan a hipometría versal por non consideraren a necesidade de integración ningunha.

  • 3

    Nesta composición é continua a intromisión dos editores (Nunes e Reali, e parcialmente Fernández Campo) para reconverteren desnecesariamente a copulativa e nunha preposición en que os códices non indican. Tal situación prodúcese nos vv. 3, 5, 6, 8, 10, 12, 15, 17 e 22, pola reiteración do sintagma grava dia.

  • 9

    O verbo entender presenta elisión da vogal inicial e- (cfr. tamén en 1249.9 podia ‘ntender), do mesmo modo que outras voces foneticamente similares que se poden achar ao longo do corpus, sempre após vogal a: encobrir: a ‘ncobrir (6.4, 261.11); endurar: coita ‘ndurar (155.r2, 195.15 e 18); ensandecer: querria ‘nsandecer (182.7), a ‘nsandecer (182.16), ela ‘nsandeci (389.5); entender: ela ‘ntendi (1092.9), podia ‘ntender (1249.9). A mesma elisión pode verse en a ‘ndar (700.r2) e mais en ela ‘nton (1400.5), para alén doutros encontros con crases similares. Véxase nota a 18.16, 51.1, 73.19, 358.21, 878.1.

  • 14

    Obsérvese como o copista de B corrixe, no proceso de copia, os lapsos que comete, tanto neste verso (onde risca dizer para copiar despois o correcto querer) como no v. 23, onde fai algo similar: risca falar e copia despois o correcto comecar (co lapso <c>/<ç>).

  • 18

    A prioridade concedida a B fai que apareza como P1 de pretérito de indicativo de seer a variante foi: a pesar de que en xeral se estabelece unha oposición P1 / P3, fui (< fŭī) / foi (< fŭĭt), pola acción metafónica de -ī latino final nalgúns pretéritos fortes (cfr. tamén fiz vs. fez, sive vs. seve, tive vs. teve etc.), foi pode ser tamén resultado de P1, o mesmo que fui aparece esporadicamente como forma de P3 (sen efecto metafónico, por tanto, ou con xeneralización analóxica de unha ou outra persoa).

  • 19-21

    Esta pasaxe levanta un interesante problema ecdótico arredor da lección unánime <nūca>, que xera un contexto diferentemente resolvido nas edicións, todas elas con emendas.
    En primeiro lugar, Nunes, Fernández Campo e Littera coinciden na solución non / eu. Eis a versión de Littera:
              e grave dia foi por mi entom
              quando a vi, grave dia, ca nom
              eu dona tam fremosa veerei.
    Por súa parte, Reali opta por nunca / eu:
              e grave dia foi por mí enton
              quando a vi, grave dia, ca nunca
              eu dona tan fremosa veerei.
    Ambas as propostas son insatisfactorias, por presentar unha construción non gramatical, a primeira, mentres que a segunda, de Reali, quebra a estrutura rimática.
    Eis a transcrición da pasaxe nos apógrafos; a lección de B:           
              <E g̃ue dia foy p’mi entō
              Quandoa vj
              Graue dia ca nūca eu dona tā fremosa ueerey>
    E a de V:
              <e g̃ue dya foy p’mi entō quādoa uy
              g̃ue dia ca nūca eu dota tā f’mosa ueerey>
    A única solución que resulta coherente lingüística e metricamente asenta na consideración dunha banalización da forma nonca por parte de BV, adverbio que debe ser segmentado para conseguir a rima no v. 20 e a medida no v. 21:
              e grave dia foi por mí enton
              quando a vi, grave dia, ca non-
              ca eu dona tan fremosa veerei.
    Deste xeito, transparece esta rara variante (do lat. nŭmquam, sen incidencia da trabazón por nasal, véxase Ferreiro 1999 [1995]: §8b.1), que vén sumarse ao rexistro da mesma forma en 772.9.

    Finalmente, e para alén dos exemplos de segmentación do derradeiro elemento do verso, que afecta en xeral a conglomerados (véxase nota a 14.22-23, 37.18-19, 123.24-25, 1092.20-21 e 1542.3-4), a tmese métrica propiamente dita presenta moi poucos exemplos no corpus: di-/a (482.1-2, non-/ca (1092.20-21), Albar-/dar (1379.8-9), al-/çou (1577.r1-2) e, sobre todo, a cantiga 548, da autoría de Don Denis. Nas Cantigas de Santa Maria a tmese é máis frecuente: ora- / çon (CSM 32.12-13), ser- / vo (56.41-42), san- / t’om’... (66.40-41), ni- / hũa (94.22-23), disser- / ron (135.132-133), a- / quela (255.68-69), Sant- / ta (292.77-78).

  • 29

    Novamente a métrica xustifica a suplementación do verso con enton, aínda que habería outras posibilidades para considerar: E, porque m’eu dela [enton] quitei, / esmoresco mil vezes...

Buscar
    Non se atopou ningún resultado

    Utilizamos cookies de terceiros con fins analíticos para poder coñecer os hábitos de navegación (por exemplo, páxinas visitadas). Lembre que, se aceptar cookies de terceiros, terá de as excluír das opcións do seu navegador ou do sistema ofrecido por terceiros.
    Clique no botón correspondente para aceptar ou rexeitar as cookies:

    ConfiguraciónsAceptar