1292 [= Tav 93,4]
Non mi digades, madre, mal, e irei

Non mi digades, madre, mal, e irei
vee-lo sen-verdade que namorei
na ermida do Soveral
u m’el fez muitas vezes coitada estar,
na ermida do Soveral.
Non mi digades, madre, mal se eu for
vee-lo sen-verdad’e o mentidor
na ermida do [Soveral,
u m’el fez muitas vezes coitada estar,
na ermida do Soveral].
Se el non ven i, madre, sei que farei:
el sera sen-verdad’e eu morrerei
na ermida [do Soveral
u m’el fez muitas vezes coitada estar,
na ermida do Soveral].
Rog’eu Santa Cecilia e Nostro Senhor
que ach’oj’eu i, madr’, o meu traedor
na ermida [do Soveral
u m’el fez muitas vezes coitada estar,
na ermida do Soveral].
 
 
 
 
5
 
 
 
 
10
 
 
 
 
15
 
 
 
 
20

Manuscritos


B 1275, V 881

Edicións


I. Edicións críticas: Nunes (1973 [1928]: 439 [= LPGP 617]); Lopes (1963: 60); Cohen (2003: 510); Littera (2016: II, 89-90).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 301); Braga (1878: 165); Machado & Machado (1956: V, 388); Monteagudo (1998b: 140); Montero Santalha (2004).
III. Antoloxías: Pellegrini (1928: 36-37); Nemésio (1961 [1949]: 170); Nunes (1959: 302); Álvarez Blázquez (1975: 116); Torres (1977: 296); Correia (1978: 148); Ferreira (1988: 77); Ferreira (1991: 96); Delgado León (1996: 87-88); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996a: 165).

Variantes manuscritas


12 morrerei] moirerey B   17 que] Q B

Variantes editoriais


1 e] [s]e Nunes   2 sen-verdade] sen verdade Nunes : sen verdad’e Cohen, Littera   3 Soveral] soveral Nunes   4 coitada] coitad’ Nunes   5 Soveral] soveral Nunes   7 sen-verdad’] sen verdad’ Nunes : sen verdade Lopes   8 Soveral] soveral Nunes   9 coitada] coitad’ Nunes   10 Soveral] soveral Nunes   13 Soveral] soveral Nunes   14 coitada] coitad’ Nunes   15 Soveral] soveral Nunes   16 Santa] Sancta Lopes   18 Soveral] soveral Nunes   19 coitada] coitad’ Nunes   20 Soveral] soveral Nunes

Paráfrase


(I) Non me maldigades, madre, e irei ver o mentireiro que namorei na ermida do Soveral, onde me fixo estar triste moitas veces, na ermida do Soveral.
(II) Non me maldigades, madre, se vou ver o falso e o mentireiro na ermida do Soveral, onde me fixo estar triste moitas veces, na ermida do Soveral.
(III) Se el non vén alí, madre, sei o que farei: el será mentireiro e eu morrerei na ermida do Soveral, onde me fixo estar triste moitas veces, na ermida do Soveral.
(IV) Prégolle a Santa Cecilia e ao Noso Señor que encontre eu hoxe alí, madre, o meu traidor na ermida do Soveral, onde me fixo estar triste moitas veces, na ermida do Soveral.

Métrica


Esquema métrico: 4 x 11a 11a 8B 11C 8B (= Tav 48:4)

Encontros vocálicos: 4 coitada‿estar; 9 coitada‿estar; 14 coitada‿estar; 16 Ce·ci·lia‿e; 19 coitada‿estar

Notas


Texto
  • 2

    Consideramos sen-verdade (‘mentiroso’), tamén no v. 7, como unha formación nominal por prefixación similar a outras como sen-conhocer, sen-razon ou sen-saber (véxase Glosario, s.v.), tal como mostra, outrosí, o sintagma no v. 7 (vee-lo sen-verdad’e o mentidor). Con independencia da representación gráfica, que pode ser sen aglutinación formal, eis algunhas ocorrencias desta mesma forma na Crónica Troiana: porque nos es tã traedor et tã sen uerdade [...] Et ch[a]maua aas donas todas enganosas et sen uerdade [...] Et façamos que a terra fique por ende despobrada et deytada d[e] gente tã desleal et tã sen uerdade [...] Ay, Deus, cõmo o mundo he cruu et mão et sen uerdade! (cfr. CGPA, s.v.).

    Neste sentido, os editores precedentes, desde o punto de vista gráfico, non parecen considerar o carácter adxectival da formación, en especial Cohen e Littera1 , que segmentan unha copulativa que contradí tal carácter e o converte nun sintagma de valor adverbial modal: vee-lo sen verdad’e que namorei.

  • 3

    Nunes interpreta sempre Soveral como soveral, isto é, como un nome común (‘sobreiral’), fronte á súa consideración como topónimo (véxase nota ao v. 16).

  • 3-5

    No refrán aparece a nivelación /l/:/ɾ/ na rima Soveral : estar : Soveral, en liña con moitas outras ocorrencias desta equivalencia. Véxase 104.34-35 (al : alongar), 144.1-6 (amar : al), 541.2-3 (amor : frol), 975.12-21 (amar : dar : al : val), 1202.9-10 (atal : guaanhar), 1207.1-2 (bailar : brial), 1207.11-12 (brial : pesar), 1207.16-27 (vestir : min)2 1356.1-2 (Natal : dar), 1359.2-6 (cantar : mal : brial), 1369.2-8 (Soveral : atal : falar : Corral), 1379.8-10 (mal : Albar- : tal), 1430.12-13 (priol : melhor), 1507.13-17 (dar : ferrar : lamaçal : ar), 1515.1-7 (rascar : pesar : Juncal), 1519.8-14 (maenfestar : mal : maenfestar), 1519.15-24 (falar : cuidar : falar : val), 1533.15-18 (disser : segrel), 1616.2-4 (Elvas : ervas), 1617.8-12 (cervas : Elvas : relvas), 1534.7-12 (segrel : quiser), 1617.32-36 (ervas : Elvas : relvas), 1664.9-11 (segrel : mester), 1659.12-13 (taful : algur). Cfr. notas a 206.4-6, 383.19-20, 427.5-6, 453.5-6, 698.5-6 e 877.1-7.

  • 7

    Mentidor, sinónimo de sen-verdade, é formación lexical única nas cantigas (só se rexistra nun poema da escola galego-castelá, véxase CGPA, s.v.).

  • 16

    Neste verso, como noutras pasaxes de Martin de Giinzo, aparece a referencia a Santa Cecilia, unha ermida dedicada a esta santa, aínda sen identificar, probabelmente ligada tamén a Soveral (Sobral), lugar da parroquia de Xeve, no concello de Pontevedra (Galiza), moi próximo a Bagüín, no concello de Marín (véxase cantiga 1292). Por outra parte, Souto Cabo (2018: 88) relaciona o xograr coa parroquia de Xinzo (concello de Ponteareas), onde hai un lugar actualmente denominado Sobral (nome de diversos lugares no sudoeste galego).

    Santa Cecilia, forma presente en todas as cantigas de Martin de Giinzo, agás na última (talvez incompleta), mostra unha forma antroponímica discutida por Montero Santalha (2004), que apunta a posibilidade de Cecilia contituír unha corrección latinizante nos cancioneiros, razón por que propón a emenda Cecia: «É uma modificação que, embora insegura, me parece mais provável que a opção de manter a lição dos manuscritos [...]. Por diversos motivos considero que Cecia devia de ser a forma empregada originariamente pelo trovador, e que a forma Cecília reflectirá uma correcção de influxo culto realizada no processo de transmissão textual. Com efeito, Santa Cecia é forma usada em documentos medievais e que ainda pervive hoje».
    No entanto, é sistemático o uso desta forma nas cantigas de Martin de Giinzo, e varias veces en rima: dia : Cecilia  (1288.1-3, 1290.1-2, 1291.1-2), romaria : Cecilia (1289.1-2), Cecilia : queria (1289.11-12).
    No que di respecto á documentación medieval, só achamos Cezia nun documento de 1289 (véxase TMILG, s.v.): Item aa ygregaa de Santa Cezia et da uila I doezema que (...) XV soldos de leoneses. As restantes atestacións levan á forma Cecilia (en dia de Santa Cecilia en pã e uino; doc. de mediados do s. XIII) e a Cezilia (Cezilia Afonso; doc. de 1453), forma que tamén aparece nun texto da Chancelaría de Dom Duarte, xunto coa variante Cezilha (cfr. CdP, s.v.). Canto ás Cantigas de Santa Maria, rexístrase só a forma Cezilla:
              E trouxe dous menynnos
              sig’, aquel fill’e hũa filla;
              e macar pequenỹos
              eran, por los de peccadilla
              tirar, en Santa Cezilla,
              na pia sagrada,
              os fez dessa vegada
              A Madre de Deus onrrada ... (CSM 89.74).

    Pou outra parte, tal como en 1288.10, de novo asistimos a unha insólita –e forzada– sinalefa que liga a última sílaba de Cecilia coa conxunción copulativa e.

  • 17

    A expresión meu traedor constitúe un singular sintagma que se rexistra no corpus sempre aplicado ao amigo: e non vẽo o meu traedor (753.16, Afonso Lopez de Baian), Oi dizer, por me fazer pesar, / amades vós outra, meu traedor (815.8, Fernan Velho).

  1. ^

    Embora esta edición estabeleza o significado de ‘o mentiroso’ en comentario ao verso (Lopes & Ferreira & al. 2011-: http://cantigas.fcsh.unl.pt [consult. 25-3-2020]).

  2. ^

    A equivalencia acústica /l/:/n/ é similar a /l/:/ɾ/, todas elas consoantes líquidas.

Buscar
    Non se atopou ningún resultado