843 [= RM 138,1]

Foste-vos vós, meu amigo, d’aqui

Reimon Gonçalvez

Notas

Texto

• 1

  Este verso de Reimondo constitúe tamén o incipit dunha cantiga de Martin de Padrozelos (1261.1). Porén, nesta ocorrencia a forma verbal no encontro co pronome átono vos mostra unha asimilación fonética de /s/ que volvemos achar en 971.3 (foste-vos i escudeiro chamar). Unha asimilación fonética similar aparece tamén no encontro de vos ou pois con lhe (véxase nota a 106.14).

• 5

  Véxase a segmentación de Cohen, estabelecendo un adverbio de afirmación (agor’assi > agora, si), que contrasta vivamente coa exclusiva presenza deste tipo de adverbios no inicio dos parlamentos (véxase 593.2; 594.4, 10 e 16; 1240.12).

• 6

  O hapax enguear (‘vezar, afacerse, acostumarse’) é voz controversa e de etimoloxía escura, relacionada por Carolina Michaëlis con engar, documentada desde Gil Vicente (véxase Michaëlis 1895b: 151-155). A forma engar é recollida en Bluteau: «engar com alguem. (Termo do vulgo) Pegar com alguem [...] Engar. (Termo de Caçador) Quando as rezes continuão em pastar em huma seara usaõ os caçadores do verbo Engar, v. g. Engou os grãos, engou os chicharos, engou as favas»; e, de novo, arredor da variante ingar: «Dizse do animal, a que se deu de comer, vem outra vez; ou do homem, que continua, no que tem achado conveniencia» (cfr. CLP, s.v. engar).

  En calquera caso, a lección dos códices é unánime e dificilmente se pode xustificar unha forma enguenar como variante de enganar (Cohen, Littera), nunca documentada na lingua medieval ou moderna, e que esixiría, outrosí, a integración do pronome me. Acreditamos que as marcas interpretadas por Cohen como abreviatura de nasal en <enguéédes> nos vv. 12 e 18 son, na realidade, plicas herdadas do antígrafo, o mesmo que sucede con <uééstes> no v. 15 ou <m’céé> no v. 16 (nótese como na primeira aparición de mercee esas plicas xa foron convertidas na indicación gráfica dunha inexistente nasalidade (<m’çeē>).

• 7

  A voz talan (‘desexo, vontade, inclinación’)  é palabra de orixe galo-románica, seguramente provenzal (cfr. prov. talan ~ talen,  fr. talant, do lat. talentum), que escurece o uso de talante (só en 924.21 e 1334.11). Véxase García-Sabell Tormo (1990: s.v. talan).

  O verbo parcir ‘perdoar’ (< parcere ‘aforrar, economizar; deixar de, omitir; perdoar etc.’) semella unha voz minoritaria e propia do rexistro poético, pois presenta só cinco atestacións na poesía profana (76.20, 752.8, 827.8 e 10) e outros seis rexistros nas Cantigas de Santa Maria (véxanse CSM 28.33, 115.168, 145.57, 174.25, 175.91 e 272.52). Non se recollen ocorrencias desta voz na produción prosística medieval.

• 9

  Nótese a variante (minoritaria) sedes na copia do Cancioneiro da Vaticana, fronte á maioritaria e xeral sodes. Véxase nota a 732.8

• 10

  Sendo posíbel a medida bisilábica de mercee (que só atestamos en 4.11), parece máis pertinente considerar a existencia dun erro de copia, que introduce un por, substituindo que (causal) con porque: deste modo, e eliminando o elemento espúrio, o texto mantén todo o sentido e, aliás, restáurase o acento na 4ª sílaba. A escrita errada de porque en lugar de que está documentada en varias pasaxes dos cancioneiros. Así, 316.12 e 310.12 (B vs. A), ou 1377.14 (BV).

  En calquera caso, non semella defendíbel, desde o punto de vista ecdótico, a emenda de porque con ca, emenda que Cohen realiza na súa edición.

• 15

  Interpretamos veestes (fronte a un posíbel vẽestes) a partir de <uééstes> B (con plicas) e <ueiestes> V (véxase nota ao v. 6).

  É desnecesaria a emenda que Cohen (e Littera) realiza neste verso, pois dizer vai coordinado con fazer (v. 14): mesura foi que mi-o fezo fazer, / ..., e dizer: / ...