I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: 905-906); Panunzio (1992 [1967]: 125-126 [= LPGP 780]); Littera (2016: II, 294-295).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 208); Braga (1878: 111); Machado & Machado (1953: IV, 377-378); Fernández Pousa (1956: 818-819); Juárez Blanquer (1988: 167-168).
III. Antoloxías: De la Iglesia (1886: II, 229-230); Seoane (1941: 42-43); Pena (1990: 324-325); Mongelli & Maleval & Vieira (1995: 102); Corral Díaz & Vieira (2023: 30).
1 Valença] valenca B 3 Valença] valenca B 4 Valença] valenca B : ualenza V 5 Valença] ualenca B 6 e loor] e leor B : el cor V 7 Valença] ualenca B 8 valença] ualenca B : ualenza V 9 per Valença] per ualenca B : per ualenza V 10 valença] ualenca B : ualenza V 11 Valença] ualenca B; gaanhou] gaanhou’ V 12 Valença] valenca B : ualenza V 13 prez] pres B : pez V; e] et BV 14 Valença] ualenca B : ualenza V 15 esforç’e] efforçe V 16 Valença] ualenca B : ualenza V 17 valença] valenca B : ualenza V 18 Valença] valenca B : ualenza V 19 Valença] ualenca B : ualenza V 20 valença] ualenca B : ualenza V; ést[e]] est B : ē V; fis] fiz BV 21 valença] ualenca B 22 d’Aragon, rei de] dayagon rey da V 23 prez] p’ez B : p̃ez V; todo] rodo V 24 pran] p̃am B : pãm V
3 manteer] mantẽer Michaëlis 4 Valença] Valenç(a) Michaëlis : valença Littera 6 e loor] et valor Michaëlis 8 sempre] sempr(e) Michaëlis 13 e] et Panunzio 17 valença] valenç(a) Michaëlis : Valença Littera 18 quant’a] quanta Michaëlis; Valença] valença Panunzio 20 ést[e] ben fis] en ben fiz Michaëlis : est ben fiz Panunzio, Littera 22 rei d’Aragon] rey de razon Panunzio : rei de razom Littera 24 éste] est’, e Michaëlis, Panunzio, Littera
(I) O que conquistou Valencia, por ter sempre máis valía, quere manter Valencia (no seu poder) e sempre entendeu (no relativo a) Valencia, e de Valencia é señor, pois el mantén a fama e o valor e tomou Valencia por valía.
(II) E por valentía sempre obrou para posuír Valencia, certamente; e por valía lle dirán que ben gañou Valencia; e o bo rei ten Valencia (no seu poder), de modo que, pois mantén o prez e o valor, rei de Valencia lle dirán, (III) porque Deus lle deu forza de ánimo e bo xuízo para reinar sobre Valencia, e (a) valía fíxolle conseguir todo aquilo que a Valencia convén: o rei que Valencia conquistou, que de valentía está ben seguro e por valía quere axir, (1) rei de Aragón, rei de bo xuízo, rei de prez, de todo ben é rei: rei de Aragón, verdadeiramente!
Esquema métrico: 3 x 8a 8b 8b 8a 8c 8c 8b (= RM 163:34) + 8c 8c 8b (sobre estr. II)
Encontros vocálicos: 4 Valença‿entendeu; 8 sempre‿obrou; 17 valença‿acabar; 20 valença‿ést[e]
Esta composición constitúe outro exemplo do xénero menor das cantigas de louvor ou encomiásticas, pouco representado no noso corpus profano: a figura enxalzada é Don Jaume I, rei de Aragón de 1213 a 1276, pola conquista da cidade de Valencia (Valença) en 1238.
Pero da Ponte articula esta composición co xogo entre valença ‘valentía, valía, fortaleza, poder’ e Valença e dificulta notabelmente a edición e a paráfrase, por non ser posíbel manter na escrita o teor ambiguo do texto1 .
A variante loor (cfr. louvor) é forma única no corpus das cantigas, fronte a formas do tipo louvar que concorren con loar (véxase nota a 618.10); fóra desta documentación, loor é forma exclusiva da poesía de Don Denis (496.17, 536.7, 8, 12, 537.16, 538.24, 468.14 e 19, sempre asociado a prez nestas ocorrencias).
Independentemente de que <este> sexa a forma verbal éste (P3 do presente indicativo de seer) ou a suma do demostrativo este co verbo é (est’é), é moi frecuente nos apógrafos italianos a aparición de <est>, aparente latinismo, con ausencia de vogal final e a consecuente hipometría versal. Véxanse 71.6, 89.27, 182.26, 197.18, 302.21, 317.2, para alén daqueles casos en que éste aparece en cantigas transmitidas só por BV: 184.15, 204.18, 207.11, 464.24, 714.9, 854.12, 993.20, 1075.4, 1456.12, 1497.22, 1625.1, 1652.2 e 1667.17. Nótese, finalmente, como nesta pasaxe, en face da xeral lección <est> de B se rexistra a lección errada <ē> de V, algo similar ao que acontece no v. 1 do refrán da cantiga 223, onde, fronte á correcta lección de A, o Cancioneiro da Bibliteca Nacional presenta as leccións <hee> (v. 5) e, sobre todo, <ē> (v. 11).
É por isto que as varias emendas dos precedentes editores non son adecuadas, na nosa opinión, para resolver a pasaxe dos apógrafos: en (Michaëlis), est (Panuncio, Littera).
Por outra parte, nótese a alternancia <-z/-s> de BV en fis, ás veces presente en voces que poden sofrer contaminación gráfica (ou, quizais, fónica), do tipo prez / pres etc.
A emenda introducida por Panunzio (e seguida por Littera) carece de sentido a teor da lección manuscrita <dayagon>, que deberá ser lido como d’Aragon.
Optamos neste verso por non segmentarmos a copulativa en <este> de modo que se intensifique o carácter epifonemático do final da fiinda e da cantiga.
Editamos con maiúscula só aqueles casos en que o nome se refire case inequivocamente á cidade levantina; con minúscula, por tanto, aqueles casos en que o termo non pode ser aplicado á cidade. En calquera caso, é difícil discernir nalgún caso o carácter do termo en cuestión.
Utilizamos cookies de terceiros com fins analíticos para conhecer os hábitos de navegação (por exemplo, páginas visitadas). Ao aceitar cookies de terceiros, terá de as excluir das opções do seu navegador ou do sistema oferecido por terceiros.
Clique no botão correspondente para aceitar ou recusar as cookies:
Anterior
