782 [= RM 70,25]

Foi-s’ora d’aqui sanhud[o]

Joan Garcia de Guilhade

Notas

Texto

• *

  Como acontece noutras cantigas de Joan Garcia de Guilhade, o refrán reitera a palabra rimante (verra). Véxanse, tamén, as cantigas 385 (vi), 390 (eu), 393 (aqui), 397 (veen), 757 (alguen), 766 (diremos).

• 4

  Este verso, tal como aparece en BV, é aparentemente hipermétrico, feito que explicaría as diversas lecturas de Nobiling, Nunes e Cohen, que non consideran a episinalefa migo;/‿é. Deste xeito, mantense o adverbio oje, que introduce un matiz que desaparecería coa súa eliminación, ao tempo que se fixa a locución conxuntiva de valor concesivo e pero ‘aínda que’, de uso regular ao longo de corpus.

• 5

  A forma conhuçudo de Cohen, con asimilación vocálica inducida pola vogal tónica, similar, por exemplo, a custume (1575.1), non ten base textual (foi talvez influído pola aparición de conhuçudo en 784.11).

• 6-8

  A versión tradicional deste refrán, a partir de Nobiling e Nunes, presentaba unha anomalía cal a presenza da forma adverbial cá, sen documentación no corpus trobadoresco. É por isto que a lectura de Cohen é correcta, considerando ca como conxunción causal. Con todo, e nesta mesma liña, serían posíbeis outras lecturas alternativas con diferentes modulacións enunciativas:

            aca verra,

            ca verra

            aca. Verra!

  Ou aínda:

            aca verra:

            ca verra

            aca, verra!

• 12

  Certamente, resulta difícil interpretar a lección dos manuscritos (<rogui> B, <fogeu> V), feito que explica as sucesivas versións deste verso nas diversas edicións, todas elas bastante afastadas do orixinal: non foy en[d’el] muy coytado (Nobiling, Nunes); non foi ele mui coitado (Lapa 1982: 170); a lectura de Cohen, ora fogeu mui coitado (coa suxestión muito irado como posíbel lectio difficilior), presenta o problema da desinencia verbal de 2ª conxugación para un verbo da 3ª, confusión que non rexistramos no corpus da poesía trobadoresca, aínda que si está presente na prosa medieval.

  É por isto que, perante o erro nos manuscritos, e sempre no ámbito da conxectura, propomos unha lectura a partir dun erro de copia similar que se detecta en 888.59, en que fogia é estabelecido a partir das leccións <fogra> B, <fogui> V. Así, é coherente do punto de vista temporal e tamén polo sentido: a confidente dille que o amigo morría pola amiga, e ela respóndelle que iso non ten sentido, pois o amigo non se ía (fuxía) moi coitado.

• 17

  Optamos por unha puntuación que permita atribuír con lealdade á voz da amiga confidente ou, alternativamente, ás voces exteriores. No primeiro caso o sentido sería este: ‘Amiga, (fálovos) con lealdade, din que anda morrendo’. De ser atribuído ás voces exteriores entenderíase así: ‘Amiga, din que anda morrendo por mantervos lealdade’.

• 20

  Na secuencia <este> do verso tamén se podería interpretar a presenza da forma verbal éste, sen demostrativo, tal como se propón en Lapa (1982: 170); con todo, semella máis pertinente considerar a crase esto + é (véxase Ferreiro 2008b: 72-75).

• 21

  O verbo chufar ten o significado de ‘burlar, escarnecer’¹ . Neste sentido, a interpretación do verso é clara desde o momento en que, fronte a todos os editores precedentes, mantemos a lección manuscrita unánime en B e V <gaylhade>, considerando que o trobador xoga co provenzalismo gai ‘alegre’ (véxase Glosario, s.v. gai, gaia). Ao tempo, dificilmente se pode considerar a preposición en (chufa’n Guilhade) cun verbo predicativo, tal como estabelece Cohen (e Littera) na súa edición.