I. Edicións críticas: Lapa (1970 [1965]: 202 [= LPGP 258-259]); Pagani (1971: 166); Lopes (2002: 521); Littera (2016: I, 278).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 318-319); Braga (1878: 175); Machado & Machado (1958: VI, 55-56).
III. Antoloxías: Tavares & Miranda (1987: 304).
5 ajudar] auidar V 7 é cousa] cousa he B 11 quen] Queu B 13 en] eu V 14 cordura] tordura B 15 agarde] agᵃde V; postura] pestura B : pestura V 20 en] on V; dobras] dobrias B : trobras V
En Littera non existe refrán marcado tipograficamente na cantiga.
2 peito] feito Lapa 3 per ant’el á] perant’el ha Pagani 7 é cousa] cousa he Pagani : cousa é Lopes 15 se agarde] s’agarde Pagani : se aguarde Lopes, Littera
(I) Aínda que o rei prohibiu que ningún xuíz reciba pagamento do que perante el vaia a xuízo, vede o que eu ouvín: quen do Allo quere ser axudado, vende algo barato e dallo.
(II) Aínda que é cousa certa que o rei estabeleceu tal prohibición que non lle pesa a ningún bon xuíz, din que, encubertamente, quen do Allo quere ser axudado, vende algo barato e dallo.
(III) Aínda que para calquera que teña siso e cordura é admisíbel que se respecte tal disposición, vede o que di quen o sabe: quen do Allo quere ser axudado, vende algo barato e dallo, (1) en prata ou en moedas de pouco valor ou en dobras de ouro, nunha saquetiña.
Esquema métrico: 3 x 7’a 7’b 7’b 7’a 7’C 7’C (= RM 160:446) + 7’c 7’c
Encontros vocálicos: 15 se‿agarde
Defeso é participio irregular de defender (reiterado tamén na cantiga 1340, do mesmo Estevan da Guarda), forma xeral fronte ao esporádico defendudo e defendido.
Téñase en conta que peito neste verso significa ‘paga, tributo’: é voz derivada do lat. pactum ‘acordo, convenio, pacto’, da familia lexical de peitar (véxase UC/Glosario, s.v.). Eis unha citación significativa:
Et el rrey dõ Fernando reçebeu dos alaraues seus tributos et seus peytos conpridos et bẽ parados (Crónica Geral Galega; CGPA, ed. R. Lorenzo).
Apreso é participio irregular de aprender (< apprehensum), verbo procedente do lat. apprehendere.
O xuíz corrupto Alho alude moi probabelmente a Joan Alho, correxedor de D. Pedro I de Portugal entre 1358 e 1362 na rexión da Beira (véxase Projeto Littera, s.v. Alho, e Marcenaro & González, 2024: s.v. Alho).
As rimas Alho : dá-lho do refrán combinan voces independentes con un conglomerado de verbo + pronome(s), do mesmo modo que soo – doo – negó-o (292.14-16), vi-as - dias – dirias (443.7-9), vi-a - averria – querria (807.8-14), dia - vi-a (1236.15-19), pao - dá-o - vao - mao; paa - dá-a - vaa – maa (1344.25-31, 26-32), as[s]eitou-me – er[r]ou-me (1638.10-11), e dun modo similar á cantiga 634.28-21 (u me – lume – queixume) e 1334.15-21 (ten o - pequeno - neno), ben as – pequenas (1437.4-5). Véxase Ferreiro (2021b).
Na lingua medieval convivían o latinismo defensa coa moi maioritaria forma defesa (628.8), evolución diverxente do lat. defensam, que tamén deu como resultado patrimonial devesa; de calquera modo, a variante defensa está en liña co sinónimo defenson (3.14, 171.15, 601.9 etc.), sen palatalización inducida por iode, como en prijon (vs. prison), derivado do lat. defensiōnem.
Como acontece con frecuencia, a maioría dos editores optan pola variante (a)guardar fronte (a)gardar, por máis que sexa prioritaria a lección de AB ou, mesmo, lección unánime dos manuscritos. Cfr. nota a 28.16.
Na pasaxe, retalho (un anaco, especialmente de tea) parece adquirir o significado de ‘moedas de pouco valor’, ao tempo que bisalho (prob. de *bisaccŭlum, de bis- + dim. de saccus) era unha bolsa ou saquiño utilizada para gardar pequenas cousas de valor.
Utilizamos cookies de terceiros con fins analíticos para poder coñecer os hábitos de navegación (por exemplo, páxinas visitadas). Lembre que, se aceptar cookies de terceiros, terá de as excluír das opcións do seu navegador ou do sistema ofrecido por terceiros.
Clique no botón correspondente para aceptar ou rexeitar as cookies:
Anterior
