1052 [= RM 63,32]

Ir-vos queredes e non ei poder

Joan Airas de Santiago

Notes

Text

• *

  Esta composición presenta unha evidente conexión temática coas cantigas 959 e 960, tamén de Joan Airas, en que o trobador reclama a Deus polos días que pasa sen a súa senhor. Na realidade, o trobador introduce unha clara innovación no xénero de amigo, xa que parte do léxico propio do de amor, ao falar da coita polo senhor, que neste caso non fai referencia a unha muller –como na cantiga de amor–, senón a un home.
  A pesar da nota tornel e da presenza das marcas coloccianas, nesta cantiga dificilmente podemos considerar a existencia de refrán polo feito de a terceira estrofa presentar un sexto verso con diferente redacción aos anteriores, por máis que no v. 12 o Cancioneiro da Biblioteca Nacional omitise parte do verso como se fose refrán. Para casos similares, véxanse, por exemplo a cantiga 532; e tamén, para refráns de un único verso fronte á posibilidade de refrán biversal (pola variación nalgunha das estrofas), véxanse UC 26 ou 555.

• 4

  A segmentación do artigo en amig’, o facilita a sintaxe coa introdución do determinante do pronome relativo.

• 5

  A lección dos apógrafos italianos mostra un evidente erro na interpretación do pronome vós, necesariamente tónico neste contexto, que comparece nos manuscritos como unha forma átona <uꝯ>, cun erro que se rexistra nos tres grandes cancioneiros. Así, en BV, pode verse a lección errada coincidente tamén en 402.11, 16 e 17 (cfr. <uos> na v. 5), 791.13, 840.17, 855.13, 920.14, 1052.5, 1111.11, 1195.15, 1264.6 etc.; do mesmo xeito, aparece en cantigas transmitidas só por un dos cancioneiros italianos: 183.17 e 185.21 (en B); 1013.1 (en V). Porén, o lapso de copia rexístrase tamén no Cancioneiro da Ajuda fronte ao Cancioneiro da Biblioteca Nacional (vós <uꝯ> A : <uos> B) en 72.13, 88.20, 90.16, 133.10, 134.24, 138.14, 315.8; e aínda existe en pasaxes con diferente lección conforme os manuscritos: 900.7 (<uꝯ> B vs. <uos> AV), 1022.7 (<uꝯ> V vs. <uos> B).

• 13

  Neste verso semella aparentemente consolidado o desenvolvemento da consoante nasal implosiva a partir da nasalidade inicial (tĕnētĭs > tẽedes > teendes). No entanto, achamos que todos os datos suxiren que a consoante implosiva é desenvolvemento da nasalidade vocálica por parte dos copistas: en 552.16 tẽede presenta as leccións <Teende> B, <tẽede> V, que leva a fixar a forma tẽede, do mesmo modo que en 1477.5 a común lección <teendes> de BV ten de ser emendade para tẽedes pola rima con veedes (1477.6). No verbo viir, só rexistramos vĩid(e) en 778.5, xunto cun testemuño contraditorio en 774.r1, coas leccións <Uijnde> / <Vimde> / <Vijde> B e <nunde> / <nunde> / <uijde> V, que levan para un texto vĩide / vĩide / viide (con mínima variación lingüística no refrán).