I. Edicións críticas: Lapa (1970 [1965]: 192-193 [= LPGP 262-263]); Pagani (1971: 149); Lopes (2002: 515); Littera (2016: I, 274-275).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 316); Braga (1878: 173-174); Machado & Machado (1958: VI, 48-49).
III. Antoloxías: Tavares & Miranda (1987: 240-241).
1 Foan] foaōo B : foaaō V; dizedes] dizede V 3 molher] malhr’ B : malh’i V 4 essa] etra B : efra V; teedes] doedes V 5 o que vos] cam uos B : eq̄ / uos V; praz] pram B 6 per bõa fe] ꝑdon tē τ V 7 é ela] ꞇ / el et V; tan] dan B; bõa] bra V 8 filha ... assaz] Filhal ... assam B 9 tenhades] cenh ades B 10 senhor] señ V 12 o] om. B 13 filharades en cos] filha pados en os B 14 pera] pero B; igual] hog̃l B : hyel V 16 filha] Filhal B; vós] uꝯ BV 20 onrado] ontrado V 21 vós] uꝯ BV; dan] dar V 22 preço] p̃co B : p̃za V 23 é] et V; ela] eha B 24 filha] Filhal B; e ben de pran] om. B : et bē de pram V
Os vv. 8 de cada estrofa son editados como refrán en Lopes e Littera.
1 Foan] Foão Lapa, Lopes, Littera 4 essa] esta Pagani 5 o que] como Lapa, Lopes, Littera 6 bõa] bona Pagani 7 é] om. Lapa; tan] [a]tan Lapa; bõa] bona Pagani 8 e] é Lapa 10 ben-fazer] ben fazer Lapa, Pagani : bem fazer Lopes, Littera 14 molher] mulher Lopes, Littera 23 todo ben] tod’o bem Lopes, Littera 24 e] et Pagani
(I) Se vós, Don Fulano, dicides que deverades de casar con muller de maior status que esa que vós tendes, dicides o que vos peta, pois para vós, certamente, ela, que tan boa é, é ben abondo fidalga.
(II) Aínda que vós pensedes que, como recompensa do (voso) señor, deberiades casar mellor, señor, nunca o digades, pois se tomarades muller para vós sen nada, tan igual coma ela, que tanto vale, é fidalga para vós.
(III) Xa que estades tan ben casado, non debedes dicir outra cousa sobre iso, senón agradecer moito a Deus un casamento tan honrado, pois para vós, xa que vos consideran home de bo criterio, ela, que encarna todo o ben, con certeza é fidalga abondo.
Esquema métrico: 3 x 7’a 8b 8b 7’a 8c 8d 8d 8c (= RM 177:2)
Face á lección dos manuscritos que aparentemente levaría para unha interpretación Foão, trisilábica, o decasílabo mostra que a forma correcta debe ser Foan (do ár. fulān): de feito, a confusión entre ambas as formas é relativamente frecuente nos apógrafos italianos, dun modo similar ao que acontece con Estevan ~ Estevão (de Stephanum, coa primeira forma por posición proclítica) ou vilan ~ vilão (do lat. vīllānum), todas elas con diferente contaxe métrica. De todos os modos, a mesma situación se produce en 484.1 e 1330.1, ao tempo que noutras pasaxes comparece Foan en vez de Foão (1332.5 e 12, 1464.1 e 4, 1633.2).
No relativo á duplicación vocálica (gráfica) nas formas <foaōo> de B e <foaaō> de V, véxase nota a 382.21.
O sintagma maior logar ‘importante posición e/ou condición social’ pode verse noutras obras:
E ainda ha outra onrra q(ue) ley non podẽ faz(er) senõ os mayor(e)s senhores assy como enp(er)ador(e)s ou rreys p(er) que sse entende q(ue) quãto mays nob(re) e de mayor logar som os q(ue) a fazẽ tanto ellas mays onrra rreçebẽ (Primeyra Partida, cfr. CGPA, ed. J. de Azevedo Ferreira).
A fixación e articulación sintáctica destes versos finais da estrofa I é levemente diferente en Lapa:
ca pera vós, per bõa fé,
ela, que [a]tan bõa é,
filha d’algo é ben assaz.
En Lopes e Littera a proposta varía substancialmente:
ca pera vós, per bõa fé,
é ela, que tam bõa é,
filha d’algo, e bem assaz.
A presenza da forma verbal é no v. 8 é inevitábel á vista dos simétricos versos das seguintes estrofas, e por máis que Pagani interprete <he> B, <e> V como unha conxunción copulativa (véxase nota ao v. 24): filha d’algo é ben assaz (v. 8) - filha d’algo é pera vós (v. 16) - filha d’algo é ben de pran (v. 24).
A formación nominal ben-fazer ‘beneficio, auxilio, favor’, derivada do correspondente sintagma tan frecuente na cantiga de amor, constitúe unha formación nominal (similar a ben-querer), frecuente no corpus das cantigas. De calquera maneira, o mesmo substantivo pode verse, en formulación singular e plural, noutras obras da última Idade Media:
Ca o escudeiro que anda con algun senhor e o senhor lhe non dá encarrego de seus feitos, como encomendando-lhe ofiçio ou mandando recadar algũas cousas, sempre seu bemfazer está en ventura (Livro de Monteria; cfr. CGPA, ed. A. de Almeida Calado).
e as rrendas eram postas em seu poder, afora muitos herdamentos moviis e de rraiz e muito bem-fazer da rrainha sua irmãa (Fernão Lopes, Crónica de D. Fernando; Macchi 2004: 355-356).
Milhor cousa he padecer por uerdade tormẽto que per louuaminha e per adulaçom gaanharem bemfazer (Orto do Esposo; cfr. CGPA, ed. B. Maler).
ca veemos que alguũs synaaes dan largamente aos que lhe pormeten en grandes bem fazeres (Livro das Confissões; Martín Pérez 2012-2013: 367).
A reiterada lección <u9> dos apógrafos neste verso e mais no v. 18 mostra un evidente erro na interpretación do pronome vós, necesariamente tónico nestes contextos, que comparece nos manuscritos como unha forma átona. Véxase este mesmo erro en A fronte ao Cancioneiro da Biblioteca Nacional (vós <uꝯ> A : <uos> B) en 72.13, 88.20, 90.16, 133.10, 134.24, 138.14, 315.8. Mais tamén se atesta o mesmo lapso de copia en BV, con lección errada coincidente en 402.11, 16 e 17 (cfr. <uos> na v. 5), 791.13, 840.17, 855.13, 920.14, 929.r1 (vv. 5, 11 e 17), 1052.5, 1111.11, 1195.15, 1264.6 etc.; do mesmo xeito, aparece en cantigas transmitidas só por un dos cancioneiros italianos: 183.17 e 185.21 (en B); 1013.1 (en V); e aínda existe en pasaxes con diferente lección conforme os manuscritos: 900.7 (<uꝯ> B vs. <uos> AV), 1022.7 (<uꝯ> V vs. <uos> B).
Nas cantigas profanas percíbese unha perfecta equivalencia entre preço e o provenzalismo prez.
De novo noutras edicións os versos finais da estrofa mostran unha diferente articulación sintáctica en Lapa, Lopes e Littera. Eis a versión lapiana:
é ela, u á todo ben,
filha d’algo, e ben assaz.
No v. 24 todos os editores interpretan mecanicamente o <et> de V como conxunción copulativa. Porén, a disposición simétrica da cantiga e a existencia do mesmo erro no Cancioneiro da Biblioteca Nacional (1460.23) e no Cancioneiro da Vaticana (1316.11) aconsellan emendar a lección de V (en B hai unha lacuna) en prol da forma verbal é.
This site uses third-party cookies for analytical purposes to help us track and monitor how users navigate the site (e.g. which pages they visit). Remember that if you accept third-party cookies, you should delete them from your browser options or from the system provided by the third party in question.
Click below to accept or to edit your cookie settings.
Previous
