1336 [= RM 30,10]

Dizen, senhor, que un vosso parente

Estevan da Guarda

Notas

Texto

• *

  Esta cantiga de Estevan da Guarda, igual que outras cantigas (213, 270, 926 ou 960, entre outras), presenta unha ligazón interestrófica causal entre as estrofas I-II e unha unión copulativa coa estrofa III que facilmente, por medio dunha disposición tipográfica minúscula e unha puntuación máis leviana, se podería interpretar como unha cantiga ateúda. Véxase nota á cantiga 74.

• 1

  De novo aparece a variación gráfica un / ũu en B vs. V, a pesar de que esta alternancia se rexistra nun número limitado de contextos, en xeral coa forma un en B fronte a ũu en V: algun <algū> A, <algūu> B (130.15); un <hun> B, <huū> V (938.14, 1324.1 e 2, 1332.4, 1333.1, 1384.2, 1387.18, 1450.2 e 11, 1497.32) e <hū> B, <huū> V (1119.3 e 6)¹ , xunto con un <huū> B, <hun> V (1649.8); ũu <huū> B, <hū> V (1641.11); <huū> B, <hun> V (1649.8); <uū> B, <un> V (1663.6).

• 6

  Neste verso, así como nos vv. 12 e 20, aparece a ambigua secuencia certa resposta (cfr. o duplo valor indefinido e cualificativo de certo) que permite tamén outras interpretacións: cert’a resposta.
  Lapa mantivo neste verso a lección de B (reposta), que ofrece unha variante concorrente con resposta nos textos medievais (véxase CGPA, s.v.). Porén, a presenza da forma resposta nos dous manuscritos nas restantes ocorrencias da cantiga (vv. 12, 17, 20) aconsella neste caso optar pola variante de V.

• 7

  Nótese a variación gráfica no refrán na representación da desinencia da P3 de pretérito de terceira conxugación (I servio vs. II-III serviu), sempre unisilábica (véxase nota a 41.7-9). Cfr. nota a 31.5.

• 8

  Na lingua medieval sobreviven algúns participios activos, cal entendente neste verso (e creente no v. 15), que son aínda verdadeiras formas verbais. Na realidade, entendente só aparece na expresión fazer entendente ‘facer crer, convencer’, que tamén se atesta en Joan Airas (1049.5), e é frecuente na Demanda do Santo Graal, sempre na mesma expresión verbal (véxase CGPA, s.v.).

• 11

  Aquant’é meu ciente é outra frase formularia de carácter aseverativo (volve aparecer en Estevan da Guarda, en 1328.11, coa variante quant’é meu ciente), que se suma á locución adverbial a ciente (475.32 e 1340.23), a partir do substantivo (68.11, 1408.21).

• 13

  A lección <u9> dos apógrafos neste verso e mais no v. 18 mostra un evidente erro na interpretación do pronome vós, necesariamente tónico nestes contextos, que comparece nos manuscritos como unha forma átona. Véxase este mesmo erro en A fronte ao Cancioneiro da Biblioteca Nacional (vós <uꝯ> A, <uos> B) en 72.13, 88.20, 90.16, 133.10, 134.24, 138.14, 315.8. Mais tamén se atesta o mesmo lapso de copia en BV, con lección errada coincidente en 402.11, 16 e 17 (cfr. <uos> na v. 5), 791.13, 840.17, 855.13, 920.14, 929.r1 (vv. 5, 11 e 17), 1052.5, 1111.11, 1195.15, 1264.6 etc.; do mesmo xeito, aparece en cantigas transmitidas só por un dos cancioneiros italianos: 183.17 e 185.21 (en B); 1013.1 (en V); e aínda existe en pasaxes con diferente lección conforme os manuscritos: 900.7 (<uꝯ> B vs. <uos> AV), 1022.7 (<uꝯ> V vs. <uos> B).

• 15

  Sobre o carácter de participio activo de creente véxase nota ao v. 8.

• 16

  Nos apógrafos italianos tamén encontramos a variación ome ~ omen, sempre coa forma nasalizada en V (véxase tamén 559.9, 926.24 e 1681.17). Véxase nota a 66.19.
  O mesmo sintagma de Estevan da Guarda (‘home de condición fidalga’) xa aparecía en D. Denis: 

  Ou é Melion Garcia queixoso
  ou non faz come ome de parage
  escontra duas meninhas que trage (1552.2). 

  Véxase tamén unha variante expresiva nos Miragres de Santiago: 

  Aquel ome por que eles diziã, vẽo ali cõ eles et era moy mãçebo, et andaua vestido de moy nobres panos et paresçia home de grã paragẽ.

• 18

  A voz contenente ‘aspecto, aparencia física...’ tirado do latín a partir do participio activo de continere, presenta manutención de -n- intervocálico. É cultismo utilizado con relativa frecuencia desde o inicio da produción escrita (no corpus profano, tamén en 1328.8, 1373.19 e 1575.16).

• 20

  Fronte á xeral variación coidar AN / cuidar BV, a diverxencia -oi-/-ui- na familia léxica de coidar entre os cancioneiros italianos é infrecuente. Véxase tamén coidar B / cuidar V en 1336.20 e 1406.5, e cuydades B / coydades V en 681.4. Cfr. nota a 570.9. Véxase Monteagudo (2013 e 2015).