768 [= RM 70,15]

Diss’, ai amigas, Don Jan Garcia

Joan Garcia de Guilhade

Notes

Text

• 1

  Realizamos a emenda (xa en Nunes) da secuencia inicial (<Disi ay> B, <Dissey> V), que semellan mostrar a confusión <i>/<s> en B, e <e>/<a> en V. Con todo, a fixación do verso en Nobiling é diferente, seguramente pola resistencia a admitir unha forma Jan (Disse, amigas, don J[o]an...), aínda que suxire tamén a lección correcta.

  Certamente, resulta sorprendente a confirmación da evolución Joan > Jan¹ (testemuñada nos rexistros familiares do galego moderno e en vocábulos de estrutura semellante, como coallar > callar (do lat. coagulare), para alén da súa reaparición en 772.17, tamén en Guilhade) nun período en que a tendencia xeral era a manutención dos hiatos, normalmente producidos por caída de consoante intervocálica (véxase Ferreiro 1999: §35a). De todos os modos, esta evolución non deixa de ser similar á detectada na forma Pelagium > *Peaio > Paaio > Paio (1610.1)² .

  As cantigas de Joan Garcia de Guilhade subministran numerosos exemplos de autonominatio, coa súa nominal inclusión dentro das súas cantigas. Véxase, tamén, 757.13, 760.13, 762.11, 772.17, 784.10.

• 4

  En Nunes non se marca tipograficamente como refrán este verso en ningunha das estrofas (corrixido posteriormente nas notas), en que mudou a conxunción inicial ca a prol da conxunción copulativa e nas dúas primeiras estrofas, nunha nova nivelación empobrecedora (véxase nota ao v. 16).

• 5

  O verbo enfingir (e enfengir), da terceira conxugación, é maioritario na lírica profana, mais aínda presenta por veces desinencia de segunda conxugación, tanto coa forma enfenger, como coa variante disimilada enfinger (véxase Glosario, s.v. enfingir ~ enfenger ~ enfengir ~ enfinger).

• 5-11

  Interpretamos este verso, así como o verso 11, como unha afirmación enfática, no sentido de que a voz poética, ao tempo que denuncia os excesos da indiscreción do trobador, parece apelar a que as amigas apoien a súa opinión. Sen que varíe substancialmente esta interpretación, en ambos os casos podería pensarse nun enunciado exclamativo: E vistes vós o que se enfengia! (“E vós ben vistes como se chufaba!”, v. 5); Sabedes vós o que se gabava! (“E vós sabedes como se gababa!”, v. 11). Ou mesmo nun enunciado interrogativo, no que serían preguntas retóricas: E vistes vós o que se enfengia? (“E vós non vistes como se chufaba?”); Sabedes vós o que se gabava? (“E non sabedes como se gababa?”).

• 6

  Demo ten tendencia a ser utilizado sen artigo, especialmente en contextos desiderativo-exclamativos (175.31, 578.7, 826.31, 1552.21, 1609.20, 1659.6), e, máis raramente, tamén en contextos enunciativos (326.19, 1669.5). A expresión desiderativa con base en demo e levar é relativamente frecuente no corpus trobadoresco profano coa forma (o) demo leve... (véxase Glosario, s.v. demo).

• 15

  A secuencia <enas> admitiría tamén unha lectura enas (presente en Nunes e Cohen), coa variante máis antiga do encontro da preposición en co artigo; deste xeito, a redacción dos vv. 13-16 tería de variar:

            El andou por mí muito trobando

            e quant’ havia por mí o dando:

            enas lides me ia enmentando

             e por esto o faço morrer por mí.

  Por outra parte, non parece ter xustificación a forzada lectura de <ia> como ja feita por Nobiling, aínda sendo sintacticamente posíbel.

• 16

  Nótese a leve variación neste verso do refrán, onde se substitúe o anterior ca pola conxunción e. Cfr. nota a 27.4