I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 401-402 [= LPGP 474]); Littera (2016: I, 551-552).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 130-131); Carter (2007 [1941]: 121); Machado & Machado (1950: II, 126-127); Arbor Aldea (2016b); Rios Milhám (2018a: II, 317).
III. Antoloxías: Ferreiro & Martínez Pereiro (1996b: 104); Arias Freixedo (2003: 505-506).
2 eu] en B; com’este] como est B 3 tẽer] teer B 4 desguisado] desaguisado B 5 tornad’] tornado B 7 eu sõo chegado] en son achegado B 13 van] uay A 14 anda] aua A 15 E] Que B; posfaçado] posfacado A 16 ca lle] cale A : quelhi B 17 devian] deuuā A 18 sõo] son B 19 e viv’en] e uiuu en A : Eu men B 21 desamparado] dessamparado A 22 E] om. A 23 guarrei per niun] gʷrirey pᵉ non B 25 sempre andei] semp̃ndey B 26 e moir’e, pois preto da mort’estou] E moyro poys da morte pretestou B 27 me] mj B
3 tẽer] teer Littera 4 teen] tẽen Michaëlis : têm Littera 6 teen] tẽen Michaëlis : têm Littera 7 sõo chegado] som achegado Littera 9 [a]tal] tal Michaëlis, Littera 15 E] om. Littera; muito] mui Michaëlis 16 lle] l[h]e Michaëlis 18 sõo] som Littera 25 sempre] sempr(e) Michaëlis
(I) Noso Señor, como non fun gardado de vivir en tal tempo como este, que o que adoitaban considerar como un ben agora é considerado un despropósito, (e) como este mundo se tornou noutra cousa, de modo que todo o que é digno de estima é considerado agora un mal! A que mal tempo eu cheguei!
(II) Que desventurado eu fun, que en tal tempo fun amar tal dona de quen non podo ter ben e por quen ando moi coitado!, e as xentes, que me ven andar así coitado, búrlanse diso e din: «Anda moi namorado».
(III) E xa me escarneceron moito porque saben que a amo, aínda que me debían prezar por iso, e por iso son menos estimado; e vivo en coita –nunca a vin maior!–, e a miña señora non me quere valer nesa situación, e así fiquei desamparado.
(IV) E esta coita tenme preto da morte, e non sobrevivirei de ningún modo, xa que á miña señora, de quen eu sempre tiven unha idea errada, non lle importo nada; e morro e, pois preto da morte estou, moito me prace, porque estou aborrecido deste mundo, que está mal organizado.
Esquema métrico: 4 x 9’a 10b 10b 9’a 10c 10c 9’a (= RM 161:221)
Encontros vocálicos: 3 so·i·an; 7 so͂͜o; 14-15 namorado‿E; 18 so͂͜o; 25 sempre‿andei
Independentemente de que <este> sexa a forma verbal éste (P3 do presente indicativo de seer) ou a suma do demostrativo este co verbo é (est’é), é moi frecuente en B (vs. A) a aparición de <est>, aparente latinismo, con ausencia de vogal final e a consecuente hipometría versal. Véxanse 65.4, 71.6, 89.27, 182.26, 197.18, 302.21, para alén daqueles casos en que éste aparece en cantigas transmitidas só polos apógrafos italianos: 184.15, 204.18, 207.11, 464.24, 714.9, 854.12, 993.20, 1075.4, 1456.12, 1625.1, 1652.2 e 1667.17. Véxase Ferreiro (2008a).
A variante desaguisado de B (subliñada por Colocci) levaría consigo a sinalefa ora‿o, inexistente na lección de A polo uso da forma desguisado. Véxase nota a 179.2.
Como acontece no v. 4, véxase a coexistencia das solucións sõo (A) e son (B), sen problema métrico no antigo Colocci-Brancuti polo uso da variante achegado (vs. chegado). Véxase nota a 10.25.
Canto á medida do verso, o ritmo acentual suxire a posibilidade da sinalefa tempo‿eu, aínda que o cómputo unisilábico de sõo no v. 18 parece indicar que se lle debe atribuír a mesma medida neste verso.
A hipometría do verso, inadvertida en Michaëlis (e Littera), resólvese coa variante atal, presente tamén no verso seguinte. Na lingua trobadoresca a forma atal aparece en concorrencia coa forma simple tal, mesmo con convivencia das dúas variantes na mesma composición: 128, v. 17 tal vs. 12 e 17 atal; 147, vv. 1, 8 e 15 tal vs. v. 14 atal; 200, vv. 24 e 26 tal vs. v. 15 atal; 222, vv. 4 e 10 tal vs. v. 8 atal etc.). Ademais, pode comprobarse como nos diversos manuscritos alternan as dúas formas: 82.11: atal don’amar A vs. tal dona amar B; 128.12 e 17: d’atal A vs. de tal B; 143.9: tenh’atal A vs. tenho tal B; 430.27: co[n]ven tal afan a sofrer A vs. conven atal afan sofrer B. Así mesmo, nalgún caso A ofrece atal onde B ofrece un verso hipómetro (véxase 202.15), ao tempo que B pode presentar a variante atal (vs. tal A) que debe ser corrixida para evitar a hipermetría (167.2, 188.2, 200.15). Cfr. nota a 83.7.
A episinalefa (namorado‿/‿E) resolve a hipermetría do verso, que Michaëlis tentou arranxar convertendo muito nun anómalo mui a preceder un participio, face a Littera, que expuxiu a copulativa inicial da estrofa.
Obsérvese, ademais, a alternancia entre a copulativa e en A e a causal que (ou ca) en B, presente tamén noutras pasaxes (80.14, 94.22, 140.28, 317.15). Porén, tamén se rexistra a alternancia contraria (véxase nota a 64.15).
Neste verso, xunto con 89.3 e 5, 238.13 e 252.6 en A rexístrase aparentemente a forma le(s) para o pronome lle(s), hipotético testemuño da forma arcaica do pronome (procedente do lat. ĭllī), que se atesta por veces en textos prosísticos e mais nas Cantigas de Santa Maria. Na realidade, é dificil determinar se se trata dun lapso de escrita con omisión de <l> (cfr., por exemplo, <filei> por <fillei> en 132.9 e 10, 133.4, ou <alur> por <allur> en 403.3) ou se verdadeiramente son formas reais. Cfr. nota a 423.18.
Por outra banda, a teor dos datos subministrados polos cancioneiros, as conxuncións que e ca son intercambiábeis tanto en función causal como completiva. En liñas xerais, existe certa preferencia por ca en A (fronte a BV): 66.6, 84.6 e 15, 92.27, 94.20, 142.28, 166.23, 167.18, 170.10 e 27, 177.14, 178.24, 179.19 e 26, 249.5, 276.r2, 317.16, 320.8, 355.3, 430.13, 812.3, 980.8, 981.19 e 26, 984.6, 995.7. Mais tamén encontramos a preferencia inversa (que A, ca B): 68.19, 84.6, 94.20, 221.9. E, finalmente, aínda entre os propios apógrafos italianos se encontra tal variación: ca B vs. que V (725.22 e 1102.5) e mais nas cantigas 655.14 e 984.r2 en que a primeira versión presenta ca face á segunda con que1 .
A forma sõo (cfr. son en B) é monosilábica neste verso, pois, aínda que, en xeral as formas sõo e soo (do lat. sŭm → *sono > sõo > soo) computan como bisilábicas, tamén poden funcionar como unisilábicas (sõo 14.19, 63.12, 292.18, 1118.8 1629.2, e soo en 1431.1, 1577.2), do mesmo modo que ũu (cfr. nota a 47.20) e bõo ~ boo (cfr. nota a 241.10). Cfr. nota a 10.25.
A variante amparar só en limitadas ocasións B presenta lección coincidente con A (tamén en 72.3, 191.10), pois o Cancioneiro da Biblioteca Nacional prefire a variante emparar. Véxanse notas a 310.15 e 506.18.
No Cancioneiro da Ajuda detéctanse algúns casos de confusión de sibilantes, probabelmente un fenómeno gráfico sen transcendencia fonolóxica. Igual que <dessamparado> pesar neste verso, véxanse outras formas como <dessamar> desamar (66.21), <oussasse> ousasse (268.2, 275.4, 308.11, 313.8 e 346.3 <oussase>) e <oussen> ous’én (268.3), ou as repetidas <guissa> guisa e <guissada> guisada (72.27, 137.32, 140.1, 2 e 5, 146.19, 147.3, 150.4, 259.18, 409.8, 692.7), <pessar> pesar (90.21, 214.21, 395.9, 439.4 e 10, 441.6, 12 e 18), <quissesse> quisesse (199.27, 407.10), <quisso> quiso (407.11) e <quisser> quiser (71.18, 692.13). Véxanse tamén notas a 69.7, 80.10, 88.15 e 89.2.
Fem servir cookies de tercers amb finalitats analítiques per poder conèixer els hàbits de navegació (per exemple, les pàgines visitades). Tingueu en compte que, si accepteu les cookies de tercers, haureu d'eliminar-les de les opcions del navegador o del sistema ofert per tercers.
Feu clic al botó corresponent per acceptar o rebutjar les cookies:
Anterior
