I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 454-455 [= LPGP 799-800]); Reali (1964: 82-83); Fernández Campo (2012: 102); Littera (2016: II, 321-322).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 239); Braga (1878: 129); Machado & Machado (1956: V, 115).
III. Antoloxías: Norton (1935: 14); Fernández Pousa (1951: 103-104); Spina (1972: 316); Dobarro Paz et alii (1987: 25); Alvar & Beltrán (1989: 133); Alvar & Talens (2009: 372); Gutiérrez (2023: 75).
1 Muitos] Muytus V 7 m’apartar] ma partir V 9 morrer] moirer B 17 por min] per mj̄ B : pemi V 18 per ren] pe ren B
En Nunes, Fernández Campo e Littera os vv. 5-6 de cada estrofa son presentados como refrán.
1 Muitos] Muytus Reali; veen] vêm Littera 4 vos] vus Reali 6 vos] vus Reali 8 poderán] poderan Nunes, Fernández Campo; min] mi Nunes 10 vos] vus Reali 11 [per ren] dizer] dizer per ren Nunes, Reali, Fernández Campo, Littera 12 senhor, que vos eu quero ben Nunes, Fernández Campo : senhor que vus eu quero ben Reali : senhor, que vos eu quero bem Littera 14 min] mi Nunes, Littera 15 moir’eu] morr’eu Reali 16 vos] vus Reali 17 por min] por mi Nunes, Reali : per min Fernández Campo
(I) Moitos me veñen preguntar, señora, (para) que lles diga quen é a dona que amo; e con pavor de vos causar pesar non me atrevo de forma ningunha, señora, a dicirlles que eu vos amo, (II) mais empéñanse en me levar á parte por ver se poderán saber por min mesmo por cal muller quero eu morrer; e eu, por non vos enfadar non lles ouso dicir, de forma ningunha [...].
(III) E porque me ven chorar de amor, queren saber de min por cal muller eu morro así; e eu, señora, por non vos descubrir, non lles ouso dicir por min mesmo, de forma ningunha, que por vós morro así.
Esquema métrico: 3 x 8a 8b 8b 8a 8b 8b
Esta cantiga comparte íncipit (e tema) cunha composición de Martin Soarez, cuxa primeira estrofa presenta un desenvolvemento similar:
Muitos me veen preguntar,
mia sennor, a quen quero ben,
e non lles quer’end’eu falar
con medo de vos pesar én,
nen quer’a verdade dizer;
mais jur’e faço-lles creer
mentira por vo-lles negar / ... (135.1-7).
Por outra parte, a composición, con ligazón sintáctico-discursiva clara, de tipo adversativo, entre as dúas primeiras estrofas e posterior ligazón copulativa coa estrofa III mostra un certo carácter de cantiga ateúda, xa que a unión copulativa ben podería xustificar unha puntuación sen ruptura estrófica final. Véxase nota á cantiga 24.
É relativamente frecuente no Cancioneiro da Vaticana a presenza da terminación -us en voces en que é xeral a terminación -os (<Muytus>); na realidade, esta grafía aparece case exclusivamente en formas verbais de P4 e nomes masculinos plurais. A súa esporádica presenza, limitada aos apógrafos italianos, mostra que é produto do desenvolvemento da abreviatura <9> en posición final, abreviatura herdada do latín, onde funcionaba como desinencia de nominativo nos nomes da segunda declinación, rematados en -us.
En Nunes, Fernández Campo e Littera os vv. 5-6 de cada estrofa son refrán sen teren ese carácter, por máis que presenten en B a marca angular colocciana que indica, erradamente neste caso, a presenza de refrán: a partir da reconstrución da lacuna de dúas sílabas no v. 11 (estrofa II) nivelando este verso co v. 5, cobren a lacuna do v. 12 co v. 6, interpretando, por tanto, que os vv. 5-6 e 11-12 son o refrán das estrofas I e II. O problema aparece na estrofa III, pois o v. 17 (hipotético v. 1 do refrán) presenta unha variación importante, e o v. 18 ten unha redacción totalmente diferente ao v. 6 e á reconstrución do v. 12. É por isto que resulta ecdoticamente máis fundado considerar a existencia dunha lacuna para o v. 12, mentres que os vv. 5, 11 e 17 serán versos simétricos cunha variación similar á de outras moitas composicións:
non lhis ouso dizer per ren (v. 5)
non lhis ouso [per ren] dizer (v. 11)
non lhis ouso dizer por mí (v. 17).
En calquera caso, a hipótese presente en todas as edicións para o v. 12 a partir de Nunes non é verídica por canto é necesaria unha rima -er.
Nestes versos semella que B trocou a utilización das variantes por e per (esta obrigada en per ren, véxase Glosario, s.v. per ren), que o Cancioneiro da Vaticana presenta correctamente copiadas.
Precedente
