773 [= RM 70,21]

Estas donzelas que aqui demandan

Joan Garcia de Guilhade

Notes

Texte

• *

  Nesta cantiga existe repetición de palabras rimantes nos vv. 1º, 4º e 7º de cada estrofa (I demandan; II migo; III servida).

• 1-3

  Nótese, máis unha vez, o anacoluto nestes versos, en que o complemento preposicional carece da preposición de, o mesmo que acontece no íncipit doutras moitas cantigas: Estas donzelas ... querrei... saber; isto é, ‘(D)estas doncelas ... querrei... saber’. O mesmo tipo de anacoluto, coa ausencia da preposición a para introducir donzela (v. 15), pode verse nos vv. 15-16.

• 4

  Resolvemos, con todos os editores anteriores, a hipometría da lección fornecida por BV.

• 6

  Non ten xustificación a introdución do artigo en pediu-mi cinta en Nunes e Littera, xa criticada por Lapa (1982: 166), especialmente á vista dos vv. 10 e 13, en que cinta volve aparecer sen artigo.

• 7

  Repárese no hipérbato: «mais cuido que eles lhis demandan a[l]».

• 8

  O meu refírese ao meu amigo.

• 8-14

  A forma con migo, variante alternativa de comigo (véxase nota a 11.24), vén esixida pola repetición da palabra rimante do primeiro, cuarto e sétimo verso de cada estrofa: o feito de no v. 11 ser fixa a forma migo obriga á intervención no v. 8 e mais no v. 11, onde xa era necesario o acrecentamento de unha sílaba. Esta mesma solución foi a adoptada por Nobiling, fronte a Nunes, que presenta unha anomalía métrica ao fixar as formas comigo-migo-[co]migo, xa que migo e comigo, aínda que lingüisticamente equivalentes, non son intercambiábeis a efectos rimáticos, como parecen demostrar as cantigas 1298.13-14 e 1174.3 e 5. Para alén disto, unha solución alternativa sobre a forma comigo nos tres versos (isto é, comigo-[co]migo-[co]migo) mediante a supresión da conxunción inicial no v. 11) fica descartada polo necesario acento na 4ª sílaba. A solución de Cohen, por outra parte, é máis interventiva por canto semella menos xustificado reintegrar unha forma el (e perder-s’-ia <el> ja sempre migo) do que converter migo en [con] migo. 

• 10

  A cinta (tamén nos vv. 13 e 17) é o cordón con que se apertaba a camisa ou o vestido á cintura. Por ese uso como ataxe, foi tomada como símbolo de unión e de fidelidade entre os namorados, que se intercambiaban anacos de cintas para mostrar que o amor era correspondido e tamén cando se separaban por un período longo, para manteren viva a chama do amor e a fidelidade.

• 15

  Como é habitual na lingua medieval, o participio servida concorda en xénero e número co complemento directo donzela. 

• 15-16

  De novo, no texto aparece un anacoluto, coa ausencia da crase à no canto do artigo feminino (asimilado) -la: «Mais à donzela, que muit’á servida / o seu amigo, esto lh’é mester».

• 21

  Tendo en conta que o verbo servir e, sobre todo, a expresión teer por servida nunca aparece asociada ao adverbio ben no corpus da lírica profana, optamos por reintegrar a vogal final do pronome ele para resolver a hipometría do verso, na liña de Lapa (1982: 167-168), solución xa suxerida por Nobiling. Este editor, seguido por Nunes, Cohen e Littera, polo contrario, propón finalmente o adverbio ben: ... tever por [ben] servida.

• 24

  Embora interpretemos que a forma subxacente na crase trag’ el é presente de subxuntivo (traga), en Cohen aparece como presente de indicativo (traj’el). Co verbo en subxuntivo, a voz poética parece recriminar a aquelas que aceptan o trato con amigos que piden algo máis do que as cintas, como desexando que sexan enganadas por non se ateren aos límites e ás formas estabelecidas. No segundo caso, co verbo en indicativo, a voz poética parecería querer constatar que, embora ela o teña por amigo (con certeza), el non lle garda unha lealdade absoluta.