1362 [= RM 87,14]

Ora tenho guisado

Lopo Lias

Notes

Texte

• *

  Esta composición está tamén incluída na rúbrica que precede a cantiga UC 1355, e que afecta ás cantigas UC 1355-1366: «Don Lopo Lias trobou a ũus cavaleiros de Lemos; e eran quatro irmãos e andavan sempre mal guisados; e por én trobou-lhis estas cantigas».

• 4

  A rareza da posposición da partícula er ao verbo (véxase nota 105.14) levou Lapa á emenda da lección <er> de BV a partir dun erro <r>/<n> de que hai testemuños en BV: nen trag' en (= én) selegon; neste sentido, el tamén sería opción aceptábel (nen trag'el selegon) a partir das comprobadas confusións <r>/<l> que se achan nos dous apógrafos italianos. E mesmo se podería considerar un erro <trager> por <trage>, cunha adición de <r>, frecuente en BV. Con todo, semella preferíbel respectar a lección dos dous manuscritos, mantendo a partícula de reforzo er, que parece formar parte da locución nen er ‘nin tampouco’, aínda que agora posposta ao verbo para evitar a hipometría do verso.
  A voz selegon, aumentativo de sela, conleva valor despectivo pola formación masculina sobre un nome feminino (cfr. nadigon, co mesmo ton pexorativo, en 1352 e 1360). Para alén da gesta de mal dizer (1489.7), selegon só é utilizado por Lopo Lias (1358.17, 1362.4, 1365.2, 1366.27).

• 9

  Canterlada, aplicada á sela, é voz exclusiva de Lopo Lias, que a utiliza, aliás, nas cantigas 1360 e 1366 (cfr. canterladura en 1575.12). No relativo ao significado deste participio (que implica un verbo canterlar), Lapa manifesta as súas dúbidas: «Fica duvidosa a verdadeira forma da palavra, que parece significar “rasgada e ligada com ataduras”, a que se refere o verso seguinte». De aí parece tirar Lopes a súa breve explicación («rachada e por isso remendada»), que é aínda simplificada no Projeto Littera: “desconjuntada e rota”. Na verdade, en galego consérvase tanto canterla como o verbo canterlar, que iluminan a pasaxe de Lopo Lias (e tamén as canterladuras de Quinhones): canterlar é, conforme o DRAG, “Poñerlle unha canterla a [unha roda, unha zoca]”, sendo canterla a “lámina de ferro que cobre o canto da roda do carro” e mais tamén a “Fita metálica con que amañan as zocas fendidas” (véxanse tamén outros dicionarios en RILG, s.v. canterla, canterlar). Isto é, a sela canterlada é unha sela que estaría rota e que foi arranxada (deficientemente, visto que renxe) con algún tipo de fita ou corda (ou, mesmo, lámina de metal)¹ .
  Na grafía <canterllada> é de subliñar que nos apógrafos italianos é sistemática a presenza de <ll> tras a consoante vibrante, tal como se pode comprobar nas restantes voces que presentan esta secuencia fonética: arlotas <arllotas> (392.9), burlado <burllado> B (1606.14); canterlada <canterllada> BV (1359.3 e 13 <canterlhada> V, 1360.4, 1362.r3; 1366.36 <cancerllada> B) e canterladuras <cãterlladuras> B (1575.12); escarlata <escarllata> BV (1634.14); Morpirler <morpirller> (1673.15 e 26 <mõ pirller> B, <mõ pilher> V); parlar <parllar> B (1558.7). Véxase nota a 29.22.

• 14

  A expresión lançar do touço, exclusiva de Lopo Lias (reitérase en 1360.23 e 1364.7) deberá indicar algún tipo de xogo de cabalaría en que arremesaban o touço (un pau utilizado para xogos cabaleirescos deste tipo). En galego moderno persisten diversas acepcións da voz (touzo, con variantes gráfico-fonéticas) relacionadas co valor básico de ‘pau, tronco’, fundamentalmente co significado de ‘eixo de madeira do rodicio dos muíños’, entre outros varios sentidos da mesma esfera semántica. E aínda Aníbal Otero recolle touço ~ toiço co valor de ‘timón do carro’ (véxase RILG, s.v. touzo, touço, touso).

• 16

  Airas Louço é personaxe non identificado.