[últ. rev.: 23/12/2025]Imprimir

1384 [= RM 97,9]
Foi un dia Lopo jograr
Martin Soarez

Foi un dia Lopo jograr
a cas d’un infançon cantar,
e mandou-lh’ele por don dar
tres couces na garganta,
e fui-lh’escass’, a meu cuidar,
segundo com’el canta.
Escasso foi o infançon
en seus couces partir en don,
ca non deu a Lop[o] enton
máis de tres na garganta,
e máis merece o jograron,
segundo com’el canta.
 
 
 
 
5
 
 
 
 
10
 
 

Manuscritos

B 1366 (f. 292r, col. a), V 974 (f. 155r, cols. a-b)
[Cantiga de Escarnio e mal dizer]

Ediciones

I. Edicións críticas: Bertolucci Pizzorusso (1992 [1963]: 143); Lapa (1970 [1965]: 443 [= LPGP 644-645]); Lopes (2002: 317); Littera (2016: II, 142).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 333); Braga (1878: 183); Machado & Machado (1958: VI, 101).
III. Antoloxías: Nunes (1959: 392); Oliveira & Machado (1959: 132); Fonseca (1971: 118); Álvarez Blázquez (1975: 85); Torres (1977: 485); Gonçalves & Ramos (1983: 146); Tavares & Miranda (1987: 186); Alvar & Beltrán (1989: 122); Pena (1990: 232); Sansone (1990: 100); Jensen (1992: 232); Alonso Girgado (1992: 79); Pena (1993: 138); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996c: 168); Arias Freixedo (2003: 636); Alvar & Talens (2009: 358); Souto Cabo (2017: 171).

Variantes manuscritas

1 un] \h/un V; jograr] iogral V   2 d’un] duū V; infançon] infancon B : infanzon V   3 mandou] mandeu V   4 tres couces na garganta] tres (tr) couces naguargāca B   7 infançon] infancon B   8 en don] entō BV   10 garganta] guargāta B

Variantes editoriales

4 garganta] guarganta Bertolucci Pizzorusso   8 en don] enton Bertolucci Pizzorusso   10 garganta] guarganta Bertolucci Pizzorusso

Paráfrasis

(I) Un día o xograr Lopo foi cantar á casa dun infanzón e el mandoulle dar como pagamento tres couces na garganta, e foi mesquiño, ao meu parecer, segundo como el canta.
(II) Mesquiño foi o infanzón ao repartir os seus couces como recompensa, pois non lle deu a Lopo entón máis de tres na garganta, e máis merece o xograrón, segundo como el canta.

Métrica

Esquema métrico: 2 x 8a 8a 8a 6’b 8a 6’B (= RM 13:57)

Encontros vocálicos: 11 merece‿o

Notas

Texto
  • *

    Esta cantiga, xunto coas cantigas 1381, 1382 e 1383, todas elas a escarnecer o xograr Lopo, é alcanzada pola rúbrica que aparece na primeira da serie: «Outrossi fez estes cantares aposto a un jograr que dizian Lopo, e citolava mal e cantava peior; e son estes».

  • 2

    A variación gráfica un / ũu rexístrase nun número limitado de contextos, en xeral coa forma un en B fronte a ũu en V: algun <algū> A, <algūu> B (130.15); un <hun> B, <huū> V (938.14, 1324.1 e 2, 1332.4, 1333.1, 1336.1, 1384.2, 1387.18, 1450.2 e 11, 1497.32) e <hū> B, <huū> V (1119.3 e 6)1 , xunto con ũu <huū> B, <hū> V (1641.11); <huū> B, <hun> V (1649.8); <uū> B, <un> V (1663.6).

  • 5

    A forma fui é tamén P3 de pretérito de seer (e de ir): a pesar de que en xeral se estabelece unha oposición P1 / P3, fui (< fŭī) / foi (< fŭĭt), pola acción metafónica de -ī final nalgúns pretéritos fortes (cfr. tamén fiz vs. fez, sive vs. seve, tive vs. teve etc.), foi pode ser tamén resultado de P1, o mesmo que fui aparece esporadicamente como forma de P3 (sen efecto metafónico, por tanto, ou con xeneralización analóxica de unha ou outra persoa).

  • 6

    Debe terse en conta que escasso (tamén no v. 8) na lingua antiga equivale a ‘avarento, mesquiño’, do mesmo modo que escassidade e escasseza ten a acepción de ‘avareza, mesquiñez’.

  • 8

    Para alén dunha anómala repetición da palabra rimante (enton), o sentido aconsella a emenda de <entō> para en don, a partir dun banal erro <t>/<d> que se rexistra nos dous cancioneiros italianos, ás veces conxuntamente por un probábel erro no antecedente. Véxase, por exemplo, dano <tano> BV (1322.1).

  • 11

    A voz jograron (tamén en 1419.5) mostra un sufixo aumentativo -on cargado de fondo valor despectivo, que se aprecia noutras formacións lexicais existentes nas cantigas, nomeadamente en clerigon (1679.1) ou escudeiron (1395.19).

  1. ^

    No v. 3: <hū> B, <hauī> V.

Buscar
    Sin resultados