I. Edicións críticas: Nunes (1973 [1928]: 335 [= LPGP 499]); Cohen (2003: 371); Littera (2016: I, 583-584).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 257); Braga (1878: 140); Machado & Machado (1956: V, 216); Camargo et alii (1990: 30); Burgazzi (2015: 32-33).
III. Antoloxías: Álvarez Blázquez (1975: 95).
1 en oraçon] eu orazon V 2-3 non / foi] nō (foy) / Foy B 5 non os] nouꝯ B; end’eu] andeu B 11 non os] nouꝯ B; end’eu] andeu B
En Littera o refrán está constituído unicamente polos vv. 2-3, sen incluír o primeiro verso.
10 olhos meus] meus olhos Nunes, Cohen, Littera
(I) O meu amigo foi rezar a San Servando, e, xa que eu non fun, desde entón choraron estes meus ollos con pena, e non os podo tirar, estes meus ollos, de chorar.
(II) Porque agora se foi de aquí o meu amigo e non o vin, puxéronse a chorar desde ese momento estes ollos meus con pena, e non os podo tirar, estes meus ollos, de chorar.
Esquema métrico: 2 x 8a 8a 8a 8B 8B 8B (= Tav 19:29)
Talvez San Servando se refira á ermida de San Servando, no lugar de Pazos da parroquia de Barxés, no concello ourensán de Muíños.
Foi é a forma xeral de P3 de pretérito de seer (e de ir), mais tamén aparece como forma de P1, tal como acontece neste verso: a pesar de que en xeral se estabelece unha oposición P1 / P3, fui (< fŭī) / foi (< fŭĭt), debido á acción metafónica de -ī final nalgúns pretéritos fortes (cfr. tamén fiz vs. fez, sive vs. seve, tive vs. teve etc.), foi pode ser tamén resultado de P1, o mesmo que fui aparece esporadicamente como forma de P3 (sen efecto metafónico, por tanto, ou con xeneralización analóxica de unha ou outra persoa).
A perífrase filhar-se + a + infinitivo é unha perífrase modal incoativa, de inicio de acción; presenta diversas ocorrencias na lingua dos trobadores, en xeral co verbo chorar nas cantigas dos xéneros amorosos. Cfr., por exemplo, viu-me chorar e filhou-s’a chorar (1222.6).
Máis unha vez aparece unha variación sintáctica, sen consecuencias significativas, no refrán dunha cantiga; neste caso prodúcese unha mudanza posicional de elementos (estes meus olhos > estes olhos meus), que nas anteriores edicións (Nunes, Cohen, Littera) foi apagada coa extensión do refrán da estrofa I para a estrofa II. No caso da edición de Littera resulta sorprendente que este verso do refrán, embora nivelado co v. 4, non sexa considerado como tal.
Anterior
