I. Edicións críticas: Lapa (1970 [1965]: 402); Pellegrini (1969: 31 [= LPGP 589]); Lopes (2002: 280); Littera (2016: II, 58).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 328); Braga (1878: 180); Machado & Machado (1958: VI, 87); Lapa (1964: 13); Pena (1998c: 115); Souto Cabo (2012c: 130).
III. Antoloxías: Álvarez Blázquez (1975: 144); Tavares & Miranda (1987: 88).
3 dez e seis] Dez e sey B : dex e sex V 8 Corral] coiral B
Pellegrini, Lopes e Littera integran esta cantiga con UC 1370 nunha única composición.
3 soldos] soldus Pellegrini; mi[n]] Lapa, Lopes, Littera 6-8 ond’al non fezess’e, / se non, veesse falar / mig’en cas Don Corral] ond’al non fezesse, / se non vehesse / falar migu’en cas don Corral Pellegrini : ond’al nom fezesse / senom veesse / falar mig’em cas Dom Corral Lopes : ond’al nom fezesse / senom [que] veesse / falar mig’em cas Dom Corral Littera
(I) A dona de Bagüín, que mora no Sobral, ten dezaseis soldos meus; e eu deillos a condición de que mos dese de volta, e non fixese outra cousa, se non viñese falar comigo en casa de Don Corral.
Esquema métrico: 7a 7b 8a 8b 4’c 5’c 7b 6b (= RM 102:2)
Encontros vocálicos: 5 mi͜-os
A pesar de en B (e en V) esta cantiga presentar continuidade de copia coa seguinte (UC 1370), coa atribución de un único número (en B), a métrica suxire que se trata de dúas composicións diferentes, probabelmente incompletas ambas as dúas.
Esta composición e mais a seguinte (UC 1370) parecen estar atinxidas pola rúbrica da cantiga 1368 no plural “estes cantares”. En calquera caso, as cantigas UC 1368, 1369 e 1370 constitúen un microciclo por volta da figura da dona do Soveral e do «burges» Don Corral.
Bagüin é o nome dunha aldea de Mogor, no concello de Marín (Galiza).
No relativo á identificación toponímica de Soveral, tamén presente en 1368.1, talvez se refira a un lugar de Xeve, no concello de Pontevedra, moi próximo a Bagüín, no concello de Marín; tamén podería indicar o Sobral da parroquia de Xinzo (concello de Ponteareas).
Nos vv. 2, 4, 7 e 8 aparece a nivelación /l/:/ɾ/ nas rimas Soveral : atal : falar : Corral, en liña con moitas outras ocorrencias desta equivalencia. Véxase 104.34-35 (al : alongar), 144.1-6 (amar : al), 541.2-3 (amor : frol), 971.17-21 (souber : segrel), 1292.r1-r3 (Soveral : estar : Soveral), 1356.1-2 (Natal : dar), 1359.2-6 (cantar : mal : brial), 1379.8-10 (mal : Albar- : tal), 1430.12-13 (priol : melhor), 1495.6-7 (segrel : molher), 1507.13-17 (dar : ferrar : lamaçal : ar), 1515.1-7 (rascar : pesar : Juncal), 1519.8-14 (maenfestar : mal : maenfestar), 1519.15-24 (falar : cuidar : falar : val), 1533.15-18 (disser : segrel), 1534.7-12 (segrel : quiser), 1616.2-4 (Elvas : ervas), 1617.8-12 (cervas : Elvas : relvas), 1617.32-36 (ervas : Elvas : relvas), 1659.12-13 (taful : algur), 1664.9-11 (segrel : mester). Cfr. notas a 206.4-6, 383.19-20, 427.5-6, 453.5-6, 698.5-6 e 877.1-7.
Neste verso aparecen un significativo erro de copia <x>/<z> en V, característicos do copista b do Cancioneiro da Biblioteca Nacional e do copista do Cancioneiro da Vaticana, e presente en diversas pasaxes: 484.5 fez (<ffez> B, <ffex> V), 487.30 voz (<uoz> B, <uox> V), 495.2 praz (<prax> B, <praz> V), 563.23 prez (<prex> B, <prez> V), 567.4 fez (<fez> B, <fex> V), 572.13 faz (<fax> B, <faz> V), 575.4 (diz <dix> B, <diz> V), 1031.15 (<fix> B, <fiz> V), 1190.1 Fez (<Fez> B, <Fex> V), 1369.3 dez (<dez> B, <dex> V), 1556.5 rapaz (<rapax> B, <rapaz> V), 1598.24 paz (<par> B, <pax> V) etc.1
Por outra banda, a lección <sex> constitúe un frecuente latinismo gráfico para seis, que se pode achar en todo tipo de textos, e tamén nas cantigas: 1433.11, 1467.11 e 17 (<ssex> e <sex> BV), 1507.2 (<sex> BV), xunto con <seix> en 1594.17.
O sistema de contaxe “analóxico” (dez e seis = 16) era común na Idade Media. Nas cantigas achamos tamén dez e tres ‘trece’ (1370.4, 1610.10). Véxase outro exemplo de acumulación numérica nas Cantigas de Santa Maria:
e cada dia pela gran sesta
vỹan da ost’un e dous e tres,
que lles contaron da mort’a gesta
que pres Juyão a gran door (CSM 15.181).
Igual que no galego moderno, a forma apocopada de casa (cas) ten un valor preposicional na lírica trobadoresca: cas Dona Costança, 151.6; cas Don Corral, 1368.4, 1369.8; cas sa madre, 1554.18; cas Don Lopo, 1643.6; cas Don Xemeno, 1649.7 e 15); ao mesmo tempo, pode presentar forma de locución preposicional: (en) cas de (especialmente en cas de rei, cas d’el-rei, para alén de (en) cas de Don Corral, 1370.8, (a) cas d’un infançon, 1384.2, e (en) cas da Ifante, 1623.14).
Por outra parte, non temos elementos que permitan identificar o burges Don Corral (cfr. 1370.8). Véxase Marcenaro & González 2024: s.v. Luzia, Dona.
Anterior
